Ιστορία του Ελληνικού Μεσοπολέμου (110504)

Η μεσοπολεμική Ελλάδα αντιμετώπιζε πολύπλοκα προβλήματα –απόρροια της Μικρασιατικής Καταστροφής– τα οποία επιδεινώνονταν από τις συνέπειες της οικονομικής Κρίσης. Η όξυνση του κοινωνικού ζητήματος συμβάδιζε με την εκτεταμένη ιδεολογική κρίση –απόρροια της χρεωκοπίας της Μεγάλης Ιδέας και του συναφούς «κενού» νοήματος, την ανησυχία για τη διάδοση των κομμουνιστικών ιδεών, καθώς επίσης και την αυξανόμενη  δυσπιστία για τα «Δυτικά» ιδεώδη. Ειδικότερα, αμέσως μετά την εκδήλωση της Κρίσης η ταχεία οικονομική ανάπτυξη, συνυφαινόταν με την πρόδηλη δυσαρέσκεια για την κοινοβουλευτική ρύθμιση και το επίμονο φλερτ με αυταρχικές πολιτικές λύσεις. Την ίδια περίοδο η οικονομική ανάπτυξη ήταν αξιόλογη, ενώ διατυπώθηκε κι ένα εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα άξονα την τεχνολογική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό ποικίλοι διανοούμενοι αποπειράθηκαν να εισηγηθούν συχνά αντικρουόμενες μεταξύ τους λύσεις, οι οποίες υπερέβαιναν τον ιστορικό ορίζοντα της περιχαρακωμένης φιλελεύθερης στην κατεύθυνση της οργανωμένης νεωτερικότητας, και συνδυάζονταν με τη διατύπωση νέων ιδεωδών. Οι αναζητήσεις τους διασταυρώθηκαν με τις ποικίλες τριτοδρομικές ιδεολογίες του ευρωπαϊκού Μεσοπολέμου που επιχειρούσαν να κινηθούν ανάμεσα και πέρα από την αντίθεση Δεξιάς-Αριστεράς, Κεφαλαίου-Εργασίας, εμφανίζοντας εκ πρώτης όψεως ορισμένες ομοιότητες και έγνοιες οι οποίες ήταν επικαλυπτόμενες: την εστίαση στην ηθική/ηθικότητα και τις αξίες, την έμφαση στην κοινότητα, την πρόταση/πρόταξη πολιτικών λύσεων με άξονα το έθνος και, τέλος την αισιόδοξη πρόσληψη των διανοουμένων και του ρόλου τους με όρους πρωτοπορίας, εμπροσθοφυλακής και «νεανικής πολιτικής».

Λαμβάνοντας υπόψη ότι όταν οι διανοούμενοι αναλαμβάνουν πολιτικές/πολιτισμικές δεσμεύσεις, αυτοπαρουσιάζονται ως οργανικοί αντιπρόσωποι της Ιστορίας, της Κοινωνίας, του Έθνους, της Εργατικής Τάξης, του Πολιτισμού, του Λόγου, της Επιστήμης-Τεχνολογίας, του Λαού, της Τέχνης κλπ., η παρουσίαση αυτής της συνάντησης προσπαθεί να εντοπίσει τόσο τη δημιουργική διάσταση της επιτέλεσης της οντότητας εν ονόματι της οποίας ομιλεί ο αντιπρόσωπος, όσο και τον ταυτόχρονο κίνδυνο της πραγμοποίησης, ο αντιπρόσωπος, δηλαδή, λειτουργώντας ως –στην ειρωνική διατύπωση του Nietzsche– «τηλέφωνο του επέκεινα» να ομιλεί με τέτοιο τρόπο για τα πράγματα ώστε να φαίνεται πως αυτά ομιλούν για λογαριασμό τους, και να σφετερίζεται τη δύναμή τους. Στη βάση αυτών των παραδοχών, επιδιώκει να προσδιορίσει τoυς άξονες των διαμαχών στις οποίες ενεπλάκησαν οι Έλληνες διανοούμενοι αυτή την περίοδο, τους νομιμοποιητικούς λόγους που ανέπτυξαν για να υποστηρίξουν τις υποθέσεις εν ονόματι των οποίων ομιλούσαν και των οποίων αποκλειστικοί αντιπρόσωποι επιχείρησαν να αναγορευθούν^. ακόμη, το πώς επιτέλεσαν (perform) την ίδια τους τη θέση και τον ρόλο ως διανοουμένων, τις υποθέσεις/οντότητες που αξίωσαν να εκπροσωπήσουν, αλλά και τους αντιπάλους τους^. ταυτόχρονα, ποιες μορφές συμβολικής βίας επιχείρησαν να ασκήσουν στη βάση ακριβώς αυτών των επιτελέσεων^. τέλος, να αναφερθεί στις ποικίλες αντιμεταθέσεις, διατομές, αναλογίες και ομολογίες στη σκέψη τους, παρά τις διαφορετικές πολιτικές τοποθετήσεις τους (Αριστερά, Κέντρο, Δεξιά).

Τζιόβας Δ., Οι μεταμορφώσεις του εθνισμού και το ιδεολόγημα της Ελληνικότητας στο Μεσοπόλεμο, εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα, Νοέμβριος 1989.

- Ο μύθος της γενιάς του Τριάντα. Νεοτερικότητα, ελληνικότητα και πολιτισμική ιδεολογία, εκδ. Πόλις 2011.

Κόκκινος Γ., Μπογιατζής Β., Αναζητώντας "ιερό καταφύγιο". Ο Αλέξανδρος Δελμούζος και η σύγχρονή του ελληνική διανόηση, εκδ. Ταξιδευτής, Αθήνα 2017.

Μπογιατζής Β., Μετέωρος μοντερνισμός. Τεχνολογία, ιδεολογία της επιστήμης και πολιτική στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου (1922-1940), εκδ. Ευρασία, Αθήνα 2012.