Φιλοσοφία τῆς ἱστορίας (σεμινάριο) (110485)

Η ιστορία είναι παραδοσιακά μια επιμορφωτική αφήγηση παρελθόντων γεγονότων. Η προϋπόθεση μιας τέτοιας έννοιας ιστορίας είναι ότι τα γεγονότα που περιγράφει μπορούν να προσφέρουν διδάγματα για κάθε εποχή γιατί αποτελούν εκδηλώσεις της ανθρώπινης φύσης. Σε αυτή την έννοια μπορεί κανείς να πει ότι ανήκουν όσες ιστορίες έχουν γραφτεί από τον Ηρόδοτο (περ. 484-425 π.Χ.) και τον Θουκυδίδη (περ. 460-περ. 395 π.Χ.) έως τα τέλη του ιη΄ αιώνα.

Κυρίαρχη σ᾽ αυτό το υπόδειγμα είναι η εστίαση στην πολιτική και τον πόλεμο ως προς το θέμα και στην ψυχολογία και την ηθική ως προς την εξήγηση. Αναγνωρίζεται ο σχετικισμός των ηθών αλλά εξηγείται από ψυχικές διεργασίες και ποιότητες της όμοιας ανθρώπινης φύσης. Η ανθρώπινη φύση γεννά έτσι ολοένα διαφορετικά αλλά ουσιωδώς συγκρίσιμα αποτελέσματα, ιδίως όσον αφορά την πολιτική και τον πόλεμο. Ο κίνδυνος που συνοδεύει τη χρήση της φύσης με σκοπό την υπέρβαση του μυθικού –ατεκμηρίωτου, υπερφυσικού, «ποιητικού»– τρόπου αντιμετώπισης των ανθρώπινων πράξεων, είναι η υπαναχώρηση σε προεπιστημονικά σχήματα σκέψης, προπαντός στο σχήμα σκέψης της διαφθοράς των συγχρόνων μας σε αντίθεση με τους προγόνους.

Πρόκειται ουσιαστικά για μία πρώτη γένεση της ιστορίας, την οποία διαδέχεται, στα τέλη του ιη΄ αιώνα, μια δεύτερη, όταν παύουν να προκρίνονται οι ψυχολογικές εξηγήσεις, να υπερτιμώνται η πολιτική και η πολεμική δραστηριότητα, και η ποικιλία του ιστορικού φαινομένου να ανάγεται σε μια σταθερή ανθρώπινη φύση.