2η συνάντηση: Βασικές έννοιες-Τα σημεία καμπής της ευρωπαϊκής και ελληνικής νεωτερικότητας

 Συζήτηση για τη "νεωτερικότητα" και τον Μεσοπόλεμο ως κορύφωση της "πρώτης κρίσης της". Διερεύνηση του πώς σχετίζονται αυτές οι εξελίξεις με την Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, τονίζεται ότι η νεωτερικότητα ταυτίζεται με την αυτονομία, την απόπειρα να απαντηθούν τα μείζονα ερωτήματα της πολιτικής, της οικονομίας και της γνώσης, με κοσμικούς και όχι μεταφυσικούς-θεολογικούς όρους. Αυτό διανοίγει νέες δυνατότητες και ελευθερίας και κυριαρχίας, ταυτόχρονα. Κάθε απάντηση, έτσι, σε ερωτήματα όπως «πώς μπορούμε να κυβερνήσουμε την κοινή ζωή;», «πώς μπορούμε να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας;», «πώς επιτυγχάνουμε την αληθή γνώση;» – όντας αυτόνομη, γίνεται προβληματική και αμφιλεγόμενη.Ωστόσο, οι θεωρίες του εκσυγχρονισμού, οι θεσμικές προσεγγίσεις, αλλά και οι μαρξιστικές, συνoψίζουν τη νεωτερικότητα σε μια ιδιαίτερη αλληλουχία επαναστάσεων: την Επιστημονική του 17ου αιώνα, τη Βιομηχανική και την ανάδυση του καπιταλισμού, τις Δημοκρατικές του 18ου και του 19ου αιώνα. Εκτοτε, θεωρούν, διατυπώθηκαν μια για πάντα οι «γνήσιες» νεωτερικές απαντήσεις στα προαναφερθέντα ερωτήματα και η μοντέρνα κοινωνία ακολούθησε προοδευτική πορεία: διαφορές που παραμένουν μεταξύ κοινωνιών ανάγονται έτσι είτε στην «οπισθοδρομικότητά» τους είτε στην καταστροφική επίδραση του «Κεφαλαίου». Εδώ υπογραμμίζονται οι «ερμηνευτικές» θεωρήσεις. Τονίζεται η σημασία αυτών των «στιγμών» και η αξία της αυτονομίας, αλλά δεν θεωρείται ότι η νεωτερικότητα εξελίχθηκε γραμμικά. Η εμπειρία αυτών των στιγμών, όπως και άλλων εξίσου σημαντικών (Παγκόσμιοι Πόλεμοι και κρίσεις του 20ού αιώνα), καθώς και οι συλλογικές ερμηνείες τους, διαμόρφωσε ξεχωριστές ποικιλίες νεωτερικότητας. Διαφορετικές κοινωνίες βίωσαν με διαφορετικούς τρόπους αυτές τις στιγμές, ενώ και οι διαφιλονικούμενες ερμηνείες που έδωσαν αμφισβητήθηκαν και αμφισβητούνται. Είναι επομένως πολλοί οι δρόμοι προς και εντός της νεωτερικότητας. 

Ο Μεσοπόλεμος, όπως σηματοδοτήθηκε από τη λήξη του Μεγάλου Πολέμου και τη Μεγάλη Κρίση του ’30, συνδέθηκε στην Ευρώπη με την κατάρρευση της αισιόδοξης ιδεολογίας της προόδου, την αδυναμία του «συστήματος» να αυτοκυβερνηθεί και την ανάδυση των ολοκληρωτισμών. Η Ελλάδα ευθυγραμμίστηκε με αυτές τις εξελίξεις. Η μεσοπολεμική ελληνική κοινωνία, στον απόηχο της Μικρασιατικής Καταστροφής και της χρεοκοπίας της Μεγάλης Ιδέας, ήταν υπό πίεση, όπως π.χ., η Γερμανία της Βαϊμάρης.

 Νεωτερικότητα, κρίση και ελληνικός Μεσοπόλεμος