Παρουσίαση/Προβολή

Περιεχόμενο μαθήματος

Διδάσκουσα

Αθηνά Αθανασίου, Καθηγήτρια Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Περιγραφή

Το σεμινάριο διερευνά τη δυναμική πολλαπλότητα που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη φεμινιστική θεωρία στο πλαίσιο διαφόρων πεδίων των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών. Εξετάζονται οι επιστημολογικές διαδρομές και οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που έχουν διαμορφώσει ιστορικά τη φεμινιστική θεωρία ως ορίζοντα κριτικής σκέψης, πράξης, φαντασίας και επιθυμίας.

Έμφαση δίνεται στη διερεύνηση των συζητήσεων και των αναζητήσεων που σημαδεύουν τους φεμινισμούς των δύο τελευταίων δεκαετιών του εικοστού αιώνα μέχρι σήμερα. Αναδεικνύεται η πολιτική βαρύτητα ερωτημάτων που παραμένουν αμφιλεγόμενες ζώνες της θεωρίας και της πολιτικής του φεμινισμού, όπως: Σε ποιο βαθμό ο φεμινισμός ορίζεται σε σχέση με τις «γυναίκες»; Πώς ορίζεται ιστορικά αυτό του συλλογικό υποκείμενο -με τι δυνατότητες, με τι κόστος, και μέσω ποιων παραδοχών ή/και αποκλεισμών; Πώς ο φεμινισμός αξιοποιεί κριτικά τη διαθεματική συνθετότητα του «εμείς» το οποίο επικαλείται; Αν η κατηγορία «γυναίκες» συγκροτείται ως ετερότητα αντινομική προς την ηγεμονική (ετεροπατριαρχική, εθνική, λευκή, αστική) επικράτεια της ανθρώπινης εμπειρίας, ωστόσο δεν συγκροτείται ως τέτοια με τρόπο ομοιογενή και ομοιόμορφο. Αναλύεται πώς τα προνόμια του φύλου, σε άρρηκτη σχέση με τα προνόμια της φυλής, του έθνους, της σεξουαλικότητας, της κοινωνικής τάξης και της αρτιμέλειας, δομούν τον κανονιστικό ορισμό της ανθρώπινης ιδιότητας.

Συζητιούνται κομβικά ζητήματα της φεμινιστικής θεωρίας, όπως: ενσώματη υποκειμενικότητα, θεσιακότητα, τοποθετημένη γνώση/γνώση από θέση, σχέσεις εξουσίας και εμπρόθετη δράση, ισότητα και διαφορά, ταυτότητα και ετερότητα, εμπειρία, συν-αίσθημα, ευαλωτότητα, μεταδομιστική κριτική στη δυτικοκεντρική φιλελεύθερη οντολογία του υποκειμένου. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζονται οι διαδρομές που οδηγούν στην queer θεωρία της έμφυλης επιτελεστικότητας και στις διαθεματικές κριτικές και αντιστάσεις στον σεξισμό, την ομοφοβία/τρανσφοβία, τον φυλετικό ρατσισμό, την αναπηροφοβία και την οικονομική εκμετάλλευση. Έτσι, το σεμινάριο κινητοποιεί και κινητοποιείται από έναν πολυφωνικό διάλογο μεταξύ φεμινιστικής θεωρίας, queer θεωρίας, μετααποικιακής/αντι-αποικιακής κριτικής, κριτικής θεωρίας της φυλής (critical race theory) και σπουδών αναπηρίας.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Ειρήνη Αβραμοπούλου (επιμ.), Το Συν-αίσθημα στο Πολιτικό: Υποκειμενικότητες, Εξουσίες και Ανισότητες στο Σύγχρονο Κόσμο. Αθήνα: νήσος, 2018.

Αθηνά Αθανασίου, Ζωή στο Όριο: Δοκίμια για το Σώμα, το Φύλο και τη Βιοπολιτική. Αθήνα: Εκκρεμές, 2011.

Ελένη Βαρίκα, Με Διαφορετικό Πρόσωπο: Φύλο, Διαφορά και Οικουμενικότητα. Αθήνα: Κατάρτι, 2000.

Rosi Braidotti, Νομαδικά Υποκείμενα: Ενσωματότητα και 'Εμφυλη Διαφορά στη Σύγχρονη Φεμινιστική Θεωρία, μτφρ. Ουρανία Τσιάκαλου, Αγγελική Σηφάκη. Αθήνα: Νήσος, 2014.

Judith Butler, Σώματα με Σημασία: Οριοθετήσεις του ‘Φύλου’ στο Λόγο, μτφρ. Πελαγία Μαρκέτου, επιμ. και εισαγωγή Αθηνά Αθανασίου. Αθήνα: Εκκρεμές, 2008.

Robert McRuer (ed.), Crip Theory: Cultural Signs of Queerness and Disability. NY: New York University Press, 2006.

Έλενα Τζελέπη (επιμ.), Αντινομίες της Αντιγόνης: Κριτικές Θεωρήσεις του Πολιτικού. Αθήνα: Εκκρεμές, 2014.

Harvey Young, Embodying Black Experience: Stillness, Critical Memory, and the Black Body. University of Michigan Press, 2010.