Παρουσίαση/Προβολή

Συνεργασία με φοιτητές και φοιτήτριες

Διδάσκουσα: Κατερίνα Ροζάκου

Email: krozakou@panteion.gr, krozakou@yahoo.com

Γραφείο: Δ5 (Τέταρτος όροφος – Νέο κτίριο)

Συνεργασία με φοιτητές/τριες: Δευτέρα 15.00-17.00 και κατόπιν συνεννόησης μέσω email.

Περιεχόμενο μαθήματος

Το μάθημα αποτελεί μια εισαγωγή στη μελέτη των συνόρων και της μετακίνησης από ανθρωπολογική σκοπιά. Ειδικότερα, το μάθημα επικεντρώνεται στη συνύφανση της εξουσίας με την κινητικότητα μέσα από διαφορετικές προσεγγίσεις του συνόρου και εκδοχών οριοθέτησης. Θα συζητήσουμε μελέτες που αναδεικνύουν το σύνορο ως βασική όψη της εδαφικής κυριαρχίας του έθνους-κράτουςˑ ως συγκροτησιακό ταυτοτήτωνˑ ως επιτέλεση και βίωμα. Τέλος, θα δούμε τις συνοριακές διαδικασίες και πρακτικές που λαμβάνουν χώρα στα εθνικά σύνορα αλλά και στο πεδίο της καθημερινής ζωής. Θα αναστοχαστούμε σχετικά με καθεστώτα κινητικότητας και τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες παράγονται διαφορετικές κατηγορίες κινητικότητας όπως η διεθνική μετανάστευση (transnational migration), η αναγκαστική μετανάστευση (forced migration), ο εκτοπισμός (displacement), περιπτώσεις προνομιούχας μετακίνησης (όπως αυτής των “expatriates”) και διαδικασίες μέσα από τις οποίες η ανθρώπινη κινητικότητα καθίσταται παράνομη.

Προτεινόμενο σύγγραμμα

Συγγράμματα (εναλλακτικά)

Cabot, H. (2024) Στο κατώφλι της Ευρώπης: Το άσυλο και η ιδιότητα του πολίτη στην Ελλάδα. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Νιτσιάκος, Βασίλης (2010) Στο σύνορο: «μετανάστευση», σύνορα και ταυτότητες στην αλβανο-ελληνική μεθόριο. Αθήνα: Οδυσσέας.

Ρόμπου-Λεβίδη, Μ., 2017, «Εδώ καπούτ»: Η βία του συνόρου. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Άλλα βοηθήματα

Σημειώσεις αναρτημένες στο open e-class του Παντείου Πανεπιστημίου:

https://openeclass.panteion.gr/courses/TMH265/

Μαθησιακοί στόχοι

• η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με ανθρωπολογικές προσεγγίσεις των συνόρων και της κινητικότητας
• η ανάπτυξη της κριτικής σκέψη για τους τρόπους με τους οποίους παράγονται διαφορετικές κατηγορίες μετακινούμενων πληθυσμών
• η ικανότητα να διακρίνουν την ύπαρξη συνόρων και συνοριακών διαδικασιών στην καθημερινή ζωή

Μέθοδοι διδασκαλίας

Μέθοδοι διδασκαλίας

Το μάθημα αποτελείται από διαλέξεις, προβολή εθνογραφικών ντοκιμαντέρ, συζητήσεις σε ομάδες και διαλέξεις από επισκέπτες/τριες καθηγητές/τριες. Ενθαρρύνεται η ενεργή συμμετοχή των φοιτητών/φοιτητριών και η συζήτηση θεμάτων της επικαιρότητας με άξονα τις θεματικές του μαθήματος. Παρότι η συμμετοχή στο μάθημα είναι προαιρετική, η παρακολούθηση είναι σημαντική καθώς θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε βασικές έννοιες και τις συζητήσεις που θα γίνουν στο μάθημα.

Μέθοδοι αξιολόγησης

Το μάθημα αξιολογείται με γραπτές εξετάσεις. Στις τελικές εξετάσεις οι φοιτητές/τριες καλούνται να επιλέξουν και να αναπτύξουν ένα-δύο θέματα με τη μορφή ενός σύντομου δοκιμίου.

Υπάρχει ακόμα η δυνατότητα πραγματοποίησης προαιρετικών εργασιών και παρουσίασης κειμένων για όσες/ους φοιτήτριες/τές επιθυμούν. Σημειώνεται ότι οι εργασίες/παρουσιάσεις δεν έχουν απαλλακτικό χαρακτήρα, αλλά ο βαθμός της επιτυχούς εργασίας/παρουσίασης προστίθεται στον βαθμό της επιτυχούς εξαμηνιαίας εξέτασης του/της φοιτητή/τριας. Οι εργασίες μπορούν να είναι ατομικές ή ομαδικές.

Προαιρετική εργασία-παρουσίαση

Προθεσμία δήλωσης εργασίας: Παρασκευή 17 Οκτωβρίου μέσω email στο krozakou@panteion.gr

Καμία εργασία δεν θα γίνει δεκτή εάν δεν έχει δηλωθεί εντός της προθεσμίας.

Παρουσίαση της εργασίας: Σε περίπτωση ομαδικής εργασίας θα πρέπει να παρίστανται όλα τα μέλη της ομάδας στην παρουσίαση της εργασίας. Η διάρκεια κάθε παρουσίασης θα είναι 20΄-25΄. Σε περίπτωση μεγάλης/μικρής συμμετοχής η παρουσίαση των εργασιών μπορεί να τροποποιηθεί.

Θέματα εργασιών-παρουσιάσεων

α) Το αυστραλιανό καθεστώς κράτησης (ομαδική εργασία, 3-6 ατόμων)

Ημερομηνία παρουσίασης: 16 Δεκεμβρίου 2025

Η αυστραλιανή πολιτική των «Κυρίαρχων Συνόρων» και τα κέντρα κράτησης προσφύγων. Οι περιπτώσεις των κέντρων κράτησης στο νησιωτικό κράτος Ναούρου και του νησιού Μάνους της Παπούα Νέας Γουινέας.

Βιβλιογραφία

Πρίφτη, Κ. (2018) «H ντροπή της Αυστραλίας: Τα παιδιά-κατάδικοι στο Nαουρού που λένε μόνο ‘έχω ανάγκη τον θάνατο’». HuffingtonPost, 14 Οκτωβρίου 2018: H ντροπή της Αυστραλίας: Τα παιδιά-κατάδικοι στο Nαουρού που λένε μόνο «έχω ανάγκη τον θάνατο» | HuffPost Greece (huffingtonpost.gr)

Χαρτουλάρη, Μ. (2020) «Τζ. Μ. Κουτσί: ‘Κατηγορώ’ για τα στρατόπεδα τιμωρίας των αιτούντων άσυλο». Εφημερίδα των Συντακτών, 4 Απριλίου 2020: Τζ. Μ. Κουτσί: «Κατηγορώ» για τα στρατόπεδα τιμωρίας των αιτούντων άσυλο | Η Εφημερίδα των Συντακτών (efsyn.gr)

Καμπάνια του 2014 της κυβέρνησης της Αυστραλίας (Ο Αυστραλός στρατηγός Άνγκους Κάμπελ, επικεφαλής της επιχείρησης «Κυρίαρχα Σύνορα»): NO WAY YOU WILL NOT MAKE AUSTRALIA HOME - YouTube (2017)

Ομιλία του Behrouz Boochani: Writing is an art of resistance (2019, TEDxSydney): https://www.youtube.com/watch?v=sZCPsS5Ais0

Άρθρο της εφημερίδας Guardian με θέμα την συμφωνία ανάμεσα στην αυστραλιανή κυβέρνηση και το Ναούρου για την επέκταση της λειτουργίας του κέντρου κράτησης: Australia signs deal with Nauru to keep asylum seeker detention centre open indefinitely | Australian immigration and asylum | The Guardian

Ντοκιμαντέρ: Chauka: Please tell us the time” (2017 –σκην. Kamali Sarvestani & Behrouz Boochani)

β) Παρουσιάσεις κεφαλαίων από το βιβλίο (ατομικές ή δύο ατόμων)

Ημερομηνίες παρουσιάσεων: 18 και 25 Νοεμβρίου και 2 Δεκεμβρίου

Παρουσιάσεις κεφαλαίων από τον συλλογικό τόμο: Ε. Παπαταξιάρχης (επιμ.) (2014) Πολιτικές της καθημερινότητας: σύνορο, σώμα και ιδιότητα του πολίτη στην Ελλάδα. Αθήνα: Αλεξάνδρεια

- Jane Cowan, Τεχνικές εθνικής υποκειμενοποίησης κατά την Εθελοντική Ελληνοβουλγαρική Ανταλλαγή Πληθυσμών

- Loring M. Danforth, Παιδιά του Εμφυλίου: Η προσφυγιά, η παρεκτόπιση και η αδύνατη επιστροφή

- Laurie Kain Hart, Εθνικό στίγμα και επώδυνες ατομικές πορείες στην παραμεθόριο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο: Η επιστροφή των «ντόπιων» στη βορειοδυτική Ελλάδα

- Ιωάννης Μάνος, Ζώντας (σ)τα σύνορα: Μια εθνογραφική προσέγγιση του εθνικισμού στη νοτιοανατολική Ευρώπη

- Sarah Green, Σε χρόνο μέλλοντα: Καθημερινές αφηγήσεις για τα ελληνοαλβανικά και τα ελληνοτουρκικά σύνορα

- Ευτυχία Βουτυρά, Κουλτούρες της «ασφάλειας» και οι ανασφάλειες των προσφύγων.