Παρουσίαση/Προβολή

(520214) -  Σοφία Βιδάλη

Περιγραφή Μαθήματος

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η κοινωνική κατασκευή και εξέλιξη της νεανικής παραβατικότητας, η ανάλυση βασικών εγκληματολογικών θεωρήσεων σχετικά με την παραβατικότητα ανηλίκων, η ανάλυση διαστάσεων της θυματοποίησης των νέων και ιδίως, η ανάλυση της σχέσης των νεανικών συμπεριφορών με το ποινικό φαινόμενο. Σκοπός του μαθήματος είναι επομενως να παρουσιάσει και να αναλύσει το ποινικό φαινόμενο και την ιδεολογική λειτουργία του, με άξονα τις συμπεριφορές των νέων και ανηλίκων.

Συγκεκριμένα, σκοπός του μαθήματος είναι να αναλυθούν κριτικά οι όροι και τις προϋποθέσεις εγκληματοποίησης των συμπεριφορών των ανηλίκων ιστορικά, οι συνθήκες υπαγωγής των ανηλίκων στα νεωτερικά συστήματα φροντίδας, πρόνοιας και καταστολής και στη συνέχεια, να διερευνηθεί η μεταχείρισή τους από τα σύγχρονα τιμωρητικά συστήματα, να εξοικειωθούν οι φοιτητές με  τις εγκληματολογικές θεωρητικές προσεγγίσεις για τα αίτια και τις συνθήκες εμπλοκής των νέων ιδίως των ανηλίκων με την παρανομία, να εξεταστουν οι  σύγχρονες εκδοχές της εγκληματικότητας και της θυματοποίησης των νέων και τέλος, να διερευνηθεί η ειδικότερη αντιμετώπιση τους από το ποινικοκατασταλτικό σύστημα σε συνδυασμό με την προστασία των δικαιωμάτων τους.

Το μάθημα διαρθρώνεται σε επιμέρους ενότητες. Στην πρώτη εξετάζεται αρχικά η ανηλικότητα ως ιδιαίτερη πραγματική και νομική κατάσταση και συγκεκριμένα, διερευνάται η ιστορική εξέλιξη της νομικής θέσης των ανηλίκων από την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης έως και την θέσπιση ιδιαίτερων μηχανισμών ελέγχου πρόνοιας και δικαιοσύνης ανηλίκων στις αρχές του 20^ου αιώνα.

Στη δεύτερη ενότητα  εξετάζονται  συνοπτικά οι κυριότερες εγκληματολογικές θεωρίες της μεταπολεμικής περιόδου και οι επιδράσεις τους  στα προτυπα  ελέγχου και ποινικής μεταχείρισης των ανηλίκων παραβατών. Ειδικότερα, αναδεικνύονται και αναλύονται κριτικά οι συνθήκες εδραίωσης του προνοιακού προτύπου που συσχετίζεται με την εξέταση  συγκεκριμένων τάσεων στη θεώρηση των νεανικών τρόπων ζωής και της νεανικής παραβατικότητας στο δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα.

Ιδαίτερη  προσοχή δίνεται στη θέση των ανηλίκων στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στις συγκρούσεις που προκαλεί σε συνάρτηση με  τη διαδοχική μετάβαση σε διαφορετικά πρότυπα μεταχείρισης ανηλίκων παραβατών (ελάχιστη παρέμβαση, αποκαταστατικό πρότυπο, δικαιϊκό, τιμωρητικό κλπ). Τέλος, εξετάζεται διεξοδικά η θέση των ανηλίκων στην κοινωνία της διακινδύνευσης. Στο πλαίσιο αυτό, αναλύονται συστηματικά τα νέα πρότυπα ελέγχου της παραβατικότητας των νέων και μεταχείρισης των νεαρών παραβατών στο τέλος του 20^ου και στις αρχές του 21^ου αιώνα.

Στην τρίτη ενότητα, εξετάζεται η νεανική παραβατικότητα και η ποινική καταστολή και αντιμετώπιση των ανηλίκων στην Ελλάδα και αξιοποιούνται επιλεκτικά επιμέρους συμπεράσματα ποιοτικής και στατιστικής έρευνας στις υπηρεσίες επιμελητών ανηλίκων και σε δικαστικές αποφάσεις.

Μαθησιακοί στόχοι

Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος αναμένεται ότι οι φοιτητές/τριες

θα έχουν κατανοήσει την εγκληματολογική προβληματική σχετικά με τις κοινωνικές διαδικασίες που συντελούν στην εμπλοκή των νέων με την παρανομία αλλά και την ποικιλότροπη θυματοποιησή τους, την αντίδραση του ποινικοκατασταλτικού συστήματος απέναντι στα αιτήματα κοινωνικής χειραφέτησης αλλά και απέναντι στην εγκληματικότητα των νέων. 

Αναμένεται επίσης ότι οι φοιτητές θα γνωρίζουν πώς εξελίσσονται τα συστήματα ποινικού ελέγχου των ανηλίκων παραβατών στις σύγχρονες Δυτικές κοινωνίες και στην Ελλάδα σε σχέση με τις γενικότερες κοινωνικοπολιτκές συνθήκες.

Τέλος αναμένεται ότι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες και θα έχουν εξοικειωθει με το θεσμικό πλαίσιο  της ποινικής αντιμετώσης και πολιτισμό της δικαστικής θεώρησης των ανηλίκων παραβατών από το Ελληνικό Σύστημα Ποινικής Δικαιοσύνης.

 

 

Βασικό  σύγγραμμα

Γασπαρινάτου Μαργαρίτα, 2020, Νεανική παραβατικότητα και αντεγκληματική πολιτική, Νομική Βιβλιοθήκη. Αθήνα

 

Βιβλιογραφία εμβάθυνσης

Πιτσελά Αγγελική 2013, Η ποινική αντιμετώπιση της εγκληματικότητας των ανηλίκων. Θεσσαλονίκη: Σάκκουλα  (Ζ έκδυση).

Πιτσελά Αγγελική, 2016, «H εξέλιξη του ελληνικού (ποινικού) δικαίου ανηλίκων. Λαμπροπούλου, Ε., Παπαμιχαήλ», Σ., Σχίζας, Π.,  Σύγχρονες τάσεις αντεγκληματικής πολιτικής. -Τόμος προς τιμήν του Ομότιμου Καθηγητή Εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών κ. Αντώνη Δ. Μαγγανά. Παπαζήση σελ. 507-530

http://pandemos.panteion.gr/index.php?lang=el&op=record&type=&q=&page=0&pid=iid:18581

Κοσμάτος, Κώστας., 2018, «Οι πρόσφατες τροποποιήσεις στο ποινικό δίκαιο των ανηλίκων στο πεδίο της επιβολής του ποινικού σωφρονισμού». Λαμπροπούλου, Ε., Παπαμιχαήλ, Σ., Σχίζας, Π., Σύγχρονες τάσεις αντεγκληματικής πολιτικής. Τόμος προς τιμήν του Ομότιμου Καθηγητή Εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών κ. Αντώνη Δ. Μαγγανά. Παπαζήση. Σελ. 461- 474

http://pandemos.panteion.gr/index.php?lang=el&op=record&type=&q=&page=0&pid=iid:18581, 

Παρασκευή Ν. Ζαγούρα / Μαρία Π. Κρανιδιώτη, 2016, «Ανήλικος θύμα και δράστης: Η «συστημική διασταύρωση» για τους ανηλίκους μέσα από τη μελέτη μιας ατομικής περίπτωσης (Case Study)». Τιμητικός τόμος για τον Ομότιμο Καθηγητή Νέστορα Κουράκη

http://crime-in-crisis.com/%CE%B1%CE%BD%CE%AE%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CF%8D%CE%BC%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B4%CF%81%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B7-%CF%83%CF%85%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CE%BA/#more-255

Θεμελή, Ο. 2018 «Αλήθεια ή ψέματα; Η αναζήτηση της ουσιαστικής αλήθειας και ο κίνδυνος της νομικής πλάνης κατά τη διερεύνηση των ισχυρισμών των ανήλικων θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης». Λαμπροπούλου, Ε., Παπαμιχαήλ, Σ., Σχίζας, Π., Σύγχρονες τάσεις αντεγκληματικής πολιτικής. Τόμος προς τιμήν του Ομότιμου Καθηγητή Εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών κ. Αντώνη Δ. Μαγγανά. Εκ. Παπαζήση σελ. 669 -686.

Θεμελη, Ο., 2016 «Η προανάκριση των σεξουαλικά κακοποιημένων ανηλίκων: «οι πενήντα αποχρώσεις του μαύρου». Γασπαρινάτου Μ. (εκδ. επιμ.), Τιμητικός τόμος για τον Ομότιμο Καθηγητή Νέστορα Κουράκη. Αντ. Ν. Σάκκουλας.

http://crime-in-crisis.com/%CE%B7-%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%83%CE%B5%CE%BE%CE%BF%CF%85%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%BA%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9/

Κατερίνα Αγγελοπούλου, 2016, «Το παιδί θύμα: Πόσο ‘φιλικό’ είναι τελικά το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης;». Γασπαρινάτου,  Μ., (εκδ. επιιμ), Τιμητικός τόμος για τον Ομότιμο Καθηγητή Νέστορα Κουράκη. Αντ. Ν. Σάκκουλας

http://crime-in-crisis.com/%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%AF-%CE%B8%CF%8D%CE%BC%CE%B1-%CF%80%CF%8C%CF%83%CE%BF-%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B5%CE%BB/#more-265

Αφροδίτη Μαλλούχου. 2018.  «Η συνδιαλλαγή σε ένα επανορθωτικό πλαίσιο μεταχείρισης των ανήλικων παραβατών και ο ρόλος του επιμελητή ανηλίκων ως διαμεσολαβητή: στάσεις και αντιλήψεις Επιμελητών Ανηλίκων του Νομού Αττικής». 746. Στο Αρτινοπούλου, Β., Βιδάλη, Σ., Γεωργούλας, Σ., Θεμελή, Ό., Κουλούρης, Ν. Κ., Παπανικολάου, Γ. (επιμ.) (2018). Εξουσίες, επιστημονική ουδετερότητα και εγκληματολογικός λόγος. 50 χρόνια Howard Becker "Whose side are we on?" Συμβολές στο πρώτο συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης του Εγκλήματος και του Κοινωνικού Ελέγχου. Αθήνα 24-27 Μαΐου 2016. Αθήνα: ΕΕΜΕΚΕ. http://www.eemeke.org/441409592

Καλλιόπη Ορφανάκη, 2018, «Η μελέτη των κοινωνικών αναπαραστάσεων των εγκλείστων ενηλίκων μαθητών γύρω από το παρα-ποινικό και περι-ποινικό τομέα: η μελέτη περίπτωσης του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας της Δικαστικής Φυλακής Κορυδαλλού». Αρτινοπούλου, Β., Βιδάλη, Σ., Γεωργούλας, Σ., Θεμελή, Ό., Κουλούρης, Ν. Κ., Παπανικολάου, Γ. (επιμ.) (2018). Εξουσίες, επιστημονική ουδετερότητα και εγκληματολογικός λόγος. 50 χρόνια Howard Becker "Whose side are we on?" Συμβολές στο πρώτο συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης του Εγκλήματος και του Κοινωνικού Ελέγχου. Αθήνα 24-27 Μαΐου 2016. Αθήνα: ΕΕΜΕΚΕ. 706. http://www.eemeke.org/441409592

Ημερομηνία δημιουργίας

Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου 2018