Παρουσίαση/Προβολή

Περιεχόμενο μαθήματος

Σκοπός του μαθήματος είναι η ανάπτυξη της κριτικής προσέγγισης του ιδιαίτερου στίγματος που αποδίδει η οικονομική επιστήμη στο ρόλο της Κοινωνικής Προστασίας, τόσο συνολικά όσο και στην ανάλυση των επιμέρους θεμάτων που παραδοσιακά διαπραγματεύεται η Κοινωνική Πολιτική. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα κατανοήσουν τις βασικές υποθέσεις και επιχειρήματα της οικονομικής επιστήμης στην ερμηνεία και κατανόηση παρεμβάσεων στο ευρύτερο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής. Παράλληλα θα εξοικειωθούν με την χρήση βασικών εργαλείων και μεθόδων της οικονομικής ανάλυσης στην διερεύνηση θεμάτων που σχετίζονται με τον ευρύτερο ρόλο της Κοινωνικής Προστασίας στις σύγχρονες κοινωνίες και θα βελτιώσουν τις  ικανότητές τους στην χάραξη και αξιολόγηση πολιτικών και προγραμμάτων στο πεδίο αυτό. Θα αναπτυχθούν κυρίως οι βασικοί προβληματισμοί που αναπτύχθηκαν στο ευρύτερο πλαίσιο της νεοκλασικής σκέψης, παρέχοντας - όπου κρίνεται σκόπιμο - αναφορές σε άλλες θεωρητικές προσεγγίσεις, προάγοντας έτσι την κριτική προσέγγιση των διαπραγματευόμενων ζητημάτων. Η νεοκλασική οικονομική σχολή χαρακτηρίζεται συχνά ως συμβατική ή καθιερωμένη (conventional), ως κυρίαρχη (mainstream) ή ακόμα και ως ορθόδοξη (orthodox) κλπ. Αυτοί οι επιθετικοί προσδιορισμοί δεν συνεπάγονται μια καθολική αποδοχή της ορθότητας των νεοκλασικών θεωρημάτων. Σηματοδοτούν μόνο την κυριαρχία της σχολής αυτής στην σύγχρονη πανεπιστημιακή διδασκαλία και έρευνα. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι και η νεοκλασική θεωρία δεν αποτελεί μία συμπαγή ενότητα. Εύκολα διακρίνει κανείς διαφορετικές προσεγγίσεις ή και αντιθέσεις στην ανάλυση επιμέρους ζητημάτων.

Στο μάθημα αυτό οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα κατανοήσουν και θα εμβαθύνουν στην εφαρμογή συγκεκριμένων οικονομικών επιχειρημάτων, στο πλαίσιο εναλλακτικών θεωρητικών «παραδειγμάτων», στην ανάλυση ζητημάτων που αφορούν (ή σχετίζονται με) την Κοινωνική Προστασία. Αποφεύγεται, όσο είναι δυνατόν, η χρησιμοποίηση μαθηματικών εργαλείων και φορμαλισμών που συχνά χρησιμοποιούνται στην οικονομική ανάλυση. Αντίθετα δίδεται έμφαση στην θεμελίωση και την εξαγωγή των βασικών επιχειρημάτων που αναπτύσσονται στην ανάλυση επιμέρους θεμάτων της Κοινωνικής Προστασίας. Στόχος είναι η δημιουργία των κατάλληλων ερεθισμάτων για μία κριτική προσέγγιση και κατανόηση του ιδιαίτερου στίγματος που δίνει η οικονομική επιστήμη στο ρολό της Κοινωνικής Προστασίας.

To περιεχόμενο του μαθήματος περιλαμβάνει τις εξής θεματικές ενότητες:

1. Ο οικονομικός ρόλος του κράτους στο καπιταλιστικό σύστημα σύμφωνα με τα βασικά ρεύματα οικονομικής σκέψης.
2. Οικονομική επιστήμη και κοινωνική πολιτική - εναλλακτικές θεωρήσεις στο πλαίσιο των διαφορετικών θεωρητικών παραδειγμάτων,
3. Βασικές οικονομικές έννοιες και ορισμοί, ζητήματα παραγωγής και διανομής, ο ρόλος της αγοράς.
4. Δημόσιος τομές και αγορά. Οικονομικοί λόγοι για τη παρέμβαση του κράτους - αποτυχίες της αγοράς. Δημόσια αγαθά. Εξωτερικές Οικονομίες (Εξωτερικότητες)
5. Κοινωνική ευημερία, κοινωνικοί στόχοι και κατανομή πόρων (οικονομική της ευημερίας). Αποτελεσματικότητα και δικαιοσύνη,
6. Ανάλυση κόστους-οφέλους (στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα). Εφαρμογή της ανάλυσης κόστους οφέλους στην χάραξη και αξιολόγηση δημόσιων πολιτικών και προγραμμάτων.
7. Οικονομική ανισότητα και φτώχεια. Θεωρητικά και μεθοδολογικά προβλήματα ανάλυσης.
8. Οικονομικά της Εργασίας.
9. Οικονομικά της Εκπαίδευσης
10. Οικονομικά της Κοινωνικής Ασφάλισης
11. Οικονομικά του Περιβάλλοντος
12. Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία

Βιβλιογραφία

Συγγράμματα που καλύπτουν με επάρκεια τις θεματικές ενότητες του μαθήματος:

• Παπαθεοδώρου, Χ. & Σακελλαρόπουλος, Θ. (2020) Τα Οικονομικά της Κοινωνικής Πολιτικής. Αθήνα: Διόνικος
• Barr N., 2012, The Economics of Welfare State (5th Edition), Oxford: Oxford University Press
• Le Grand, J., Propper, C. & Smith, S., 2008. The Economics of Social Problems. 4rd Edition. London: Macmillan.

Οι περισσότερες από τις θεματικές ενότητες του μαθήματος αναπτύσσονται επαρκώς και σε συγγράμματα δημοσίων οικονομικών. Ενδεικτικά:

• Stiglitz, J., Rosengard J. K. 2019. Οικονομική του δημόσιου τομέα.(2^η έκδοση). Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική.
• Rosen, H. S., Gayer, Τ., Ράπανος, Β. Θ. & Καπλάνογλου, Γ., 2011. Δημόσια Οικονομική. Νέα βελτιωμένη έκδοση προσαρμοσμένη στην περίπτωση της Ελλάδος. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική.

Πρόσθετες σημειώσεις και κείμενα σε ηλεκτρονική μορφή που αναρτώνται στην ιστοσελίδα του μαθήματος.

Όσοι/ες δυσκολεύονται να κατανοήσουν κάποιες βασικές έννοιες, υποθέσεις και εργαλεία της οικονομικής ανάλυσης, μπορούν συμπληρωματικά να συμβουλευτούν οποιοδήποτε εισαγωγικό εγχειρίδιο στην οικονομική επιστήμη.

Σε διάφορα συγγράμματα γίνεται εκτεταμένη αναφορά στις ιδιομορφίες του δημόσιου τομέα και του συστήματος κοινωνικής προστασίας συγκεκριμένων χωρών. Οι φοιτητές και φοιτήτριες θα πρέπει να εστιάσουν στην κατανόηση των βασικών θεωρητικών υποθέσεων και εργαλείων της οικονομικής ανάλυσης και όχι στα χαρακτηριστικά και ιδιομορφίες των χωρών αυτών (λχ στο σύστημα υγείας ή εκπαίδευσης των ΗΠΑ ή της Ηνωμένου Βασιλείου) που χρησιμοποιούνται κυρίως ως παραδείγματα αναφοράς.

Πρόσθετη Βιβλιογραφία :

• Atkinson, A. B., 1983. The Economics of Inequality. 2nd Edition. Oxford: Clarendon Press,.
• Barry, N., 1990. Welfare. Buckingham: Open University Press.
• Begg D., Fischer S., & Dornbusch, 1998. Εισαγωγή στην Οικονομική. Τόμοι Α΄ και Β΄. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική.
• Βενιέρης, Δ. & Παπαθεοδώρου, Χ., (επιμ.) 2003. Η Κοινωνική Πολιτική στην Ελλάδα, Προκλήσεις και Προοπτικές. Αθήνα: Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.
• Culyer, A. J., 1973. The Economics of Social Policy. London: Martin Robertson.
• Eatwell, J., Milgate, M. & Newman, P., (eds) 1989. Social Economics. London: The New Palgrave, Macmillan.
• Forder, A., Caslin, T., Ponton, G. & Walklate, S., 1984. Theories of Welfare. London: Routlege & Kegan Paul.
• George, V. & Page, R., 1995. Modern Thinkers on Welfare. London: Harvester Wheatsheaf.
• George, V. & Wilding, P., 1994. Welfare and Ideology. London: Harvester Wheatsheaf.
• Gough, I., 2008. Η πολιτική οικονομία του κοινωνικού κράτους, Αθήνα: Εκδόσεις Σαββάλας
• Καράγιωργας, Δ. Π., 1979. Δημόσια Οικονομική 1: Οι Οικονομικές Λειτουργίες του Κράτους. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση.
• Knapp, 1994. The Economics of Social Care. London: Macmillan.
• Πετμεζίδου, Μ. & Παπαθεοδώρου, Χ., (επιμ.) 2004. Φτώχεια και Κοινωνικός Αποκλεισμός. Αθήνα: Εξάντας.
• Ψαλιδόπουλος, Μ., 1997. Οικονομικές Θεωρίες και Κοινωνική Πολιτική. Η Βρετανική Προσέγγιση. Β’ Έκδοση. Αθήνα: Εκδόσεις Αίολος.

Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

• International Journal of Social Welfare
• Review of Social Economy
• International Journal of Social Economics
• Journal of Socio-Economics
• Forum for Social Economics
• Socio-Economic Review
• Journal of Social Economics Research