Παρουσίαση/Προβολή

(300162) -  Δ. Λάλλας

Περιγραφή Μαθήματος

Σκοπός του μαθήματος "Αναπαραστάσεις και Συμβολισμοί της Καθημερινής Ζωής (Μέσα Επικοινωνίας)" είναι η κριτική κατανόηση των τρόπων νοηματοδότησης κρίσιμων όψεων της καθημερινής μας ζωής στο σύγχρονο, υστερονεωτερικό, παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται αρχικά τρεις βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις της σχέσης του κοινωνικού μας κόσμου (αντικείμενα, γεγονότα, άνθρωποι, σχέσεις) με τη γλώσσα, και δη με τις αναπαραστάσεις και τους συμβολισμούς. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται δύο βασικές επιστημολογικές προοπτικές, του δομισμού και του μεταδομισμού, διά των οποίων έχει επιχειρηθεί η μελέτη των τρόπων χρήσης της γλώσσας και της απόδοσης νοήματος, μέσω των αναπαραστάσεων (ηχητικών, οπτικών, γραφικών σημείων), στον κοινωνικό μας κόσμο, καθώς και της συγκρότησης αυτού και των υποκειμενικοτήτων διά της παραγωγής νοήματος, γνώσης και "αληθειών". Οι διαδικασίες νοηματοδότησης είναι κρίσιμο να διερευνηθούν ως προς το πως αυτές εμπλέκονται με την οργάνωση του κοινωνικού μας κόσμου, της καθημερινής ζωής και με τις σχέσεις εξουσίας (οικονομικής, κοινωνικής, πολιτισμικής, πολιτικής) και αντίστασης. Για τη διερεύνηση της σχέσης αναπαράστασης-πρακτικών σημασιοδότησης και εξουσίας/αντίστασης, συζητάμε κριτικά τις συμβολές της κριτικής σκέψης, οι οποίες περιλαμβάνουν την κλασσική μαρξ(ιστ)ική σκέψη, την Κριτική Θεωρία, την καταστασιακή, την αλτουσεριανή και την γκραμσιανή σκέψη, καθώς και τις σύγχρονες μετα-μαρξιστικές σπουδές. Επίσης, παρουσιάζεται η μεταμοντέρνα προοπτική του Ζαν Μπωντριγιάρ για το έργο της προσομοίωσης και την παραγωγή (όχι αναπαραστάσεων αλλά) ομοιωμάτων.

Στη συνέχεια, αξιοποιώντας τα εργαλεία της προαναφερόμενης θεωρητικές σκευής σχετικά με τις διαφορετικές προσεγγίσεις της σχέσης αναπαράστασης, νοήματος και πολιτισμού, θα εστιάσουμε στους "τόπους" του οπτικού πολιτισμού, και δη του τηλεοπτικού και του έντυπου. Τοποθετώντας τον τηλεοπτικό και τον έντυπο πολιτισμό στον ιστορικό-κοινωνικό και οικονομικό τους συγκείμενο, θα προχωρήσουμε στην μελέτη και ανάδειξη συγκεκριμένων τρόπων αναπαράστασης και σημασιοδότησης όψεων της καθημερινής ζωής. Η μελέτη της κατασκευής του ειδησεογραφικού και πολιτικού θεάματος, συγκεκριμένων δημοφιλών αφηγηματικών τηλεοπτικών ειδών, όπως οι σαπουνόπερες, τα ριάλιτι και ένα υποείδος ριάλιτι, τα διαγνωστικά τηελοπτικά παιχνίδια, θα μάς επιτρέψει να αναδείξουμε περιπτώσεις πρακτικών σημασιοδότησης γεγονότων, πολιτικών πρακτικών, ρόλων, ταυτοτήτων, (κατάλληλων) συναισθηματικών εκφράσεων, πολιτισμικών ροπών και στάσεων και, εν γένει, σύγχρονων υποκειμενικοτήτων που αντιστοιχούν στον ύστερο, καταναλωτικό καπιταλισμό. Επίσης, αναγνωρίζοντας τους περιορισμούς του "κειμενικού ντετερμινισμού" θα αναδείξουμε την κρισιμότητα των μελετών της πολιτισμικής πρόσληψης-κατανάλωσης και των διαδικασιών ενεργητικής αποκωδικοποίησης και επανακωδικοποίησης.

Όσον αφορά τον εγχώριο έντυπο, οπτικό πολιτισμό, θα εστιάσουμε σε ερευνητικές εργασίες που αφορούν την έντυπη ελληνική διαφήμιση και τον ημερήσιο Αθηναϊκό τύπο. Στην πρώτη περίπτωση, θα αξιοποιήσουμε τη μελέτη για τα 70 χρόνια της ελληνικής έντυπης διαφήμισης (1945-2015), όπου αναδεικνύονται οι προωθούμενες αναπαραστάσεις ρόλων και οι συμβολισμοί της κοινωνικής προόδου και της καταναλωτικής ευημερίας, κατά την περίοδο της σταδιακής μετάβασης της ελληνικής κοινωνίας στο αποκαλούμενο μοντέλο της καταναλωτικής κοινωνίας. Στη δεύτερη περίπτωση, θα αξιοποιήσουμε τη μελέτη των φωτογραφιών που χρησιμοποιήθηκαν στον Αθηναϊκό τύπο κατά το έτος 2003 και την περίοδο του δεύτερου πολέμου στο Ιράκ, προκειμένου να συζητήσουμε τους τρόπους σημασιοδότησης του "πολέμου" και της "οδύνης" και των σχέσεων εξουσίας στις οποίες εμπλέκονται οι αναπαραστάσεις αυτές.

Ημερομηνία δημιουργίας

Τρίτη 2 Απριλίου 2024