Παρουσίαση/Προβολή

(110029) -  Βίκυ Ιακώβου

Περιγραφή Μαθήματος

Το μάθημα συνιστά μια γενική εισαγωγή σε ορισμένα μείζονα ρεύματα της σύγχρονης κοινωνικής θεωρίας. Σκοπός του μαθήματος είναι να εξοικειώσει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες με τον ρόλο της «θεωρίας» στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, ειδικότερα δε με τις βασικές έννοιες και προβληματικές σύγχρονων κοινωνικών θεωριών.

Περίγραμμα μαθήματος: Οι θεματικές που θα αναπτυχθούν, και που χονδρικά αντιστοιχούν στις εβδομαδιαίες συναντήσεις, είναι οι εξής:

• Εισαγωγικά: Εισαγωγικός προβληματισμός πάνω στο αντικείμενο και τις μεθόδους της κοινωνικής θεωρίας, όπως και στις βασικές της κατηγοριοποιήσεις.
• Ανασκόπηση βασικών στιγμών της κλασικής κοινωνικής θεωρίας, με έμφαση στη σκέψη των Emile Durkheim και Max Weber
• Δομολειτουργισμός

H θεωρία του Talcott Parsons. Στόχοι και αδυναμίες της δομολειτουργικής ανάλυσης. 

 -* Ian Craib, Σύγχρονη κοινωνική θεωρία. Aπό τον Πάρσονς στον Xάμπερμας, Νέα έκδοση αναθεωρημένη, πρόλ.-μτφρ. Π. Λέκκας, Τόπος, Αθήνα 2011 (κεφ. 3.Ι, σελ. 45-73)

- Anthony Elliot, Σύγχρονη Κοινωνική Θεωρία. Μια Εισαγωγή, επιμ. Β. Ρωμανός – μτφρ. Κ. Γούλα, Πεδίο 2021 (κεφ. 2, σελ. 44-72)

- George Ritzer, Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, μτφρ. Γ. Χρηστίδης, επιμ. Ι. Καυταντζόγλου, Κριτική, Αθήνα 2012 (κεφ. 3, σελ. 145-177)

- E.C. Devereux Jr, «H κοινωνιολογική θεωρία του Πάρσονς», στο M. Πετμεζίδου (επιμ.), Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, τ. I, Πανεπιστημιακές Eκδόσεις Kρήτης, Hράκλειο 1996

- Π. Bαλλιάνος, «O Πάρσονς και η θεμελίωση της κοινωνιολογικής θεωρίας: εμφάσεις και αντιφάσεις», στο T. Πάρσονς, Kαπιταλισμός και αξίες. Tα πρώιμα κείμενα, Νήσος, Aθήνα 2008 (σελ. 185-208)

• Θεωρίες της συμβολικής διάδρασης

Η θεωρία του  George Herbert Mead. O Erving Goffman και η δραματουργική προσέγγιση

- * I. Craib, Σύγχρονη κοινωνική θεωρία…, ό.π., (κεφ. 5, σελ. 111-130)

- J. Morel κ.ά., Κοινωνιολογική θεωρία. Επισκόπηση των βασικών εκπροσώπων της, Προπομπός, Αθήνα  2014 (κεφ 3, σελ. 79-97)

- G. Ritzer, Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, ό.π., (κεφ. 6, σελ. 295-339)

- G. Ritzer, «Θεωρία των συμβολικών διαντιδράσεων», στο M. Πετμεζίδου (επιμ.), Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, τ. I, ό.π.

- E. Goffman, H παρουσίαση του εαυτού στην καθημερινή ζωή, Eισαγωγή: Δ. Mακρυνιώτη, Aλεξάνδρεια, Aθήνα 2006

• Θεωρίες δομής

H δομική γλωσσολογία του Ferdinand de Saussure.  O δομικός μαρξισμός του Louis Althusser.

- * I. Craib, Σύγχρονη κοινωνική θεωρία…, ό.π. (κεφ. 8, 9, σελ. 181-195, 205-253, κεφ. 10, σελ. 255-268)

- Α. Elliot, Σύγχρονη κοινωνική θεωρία. Μια εισαγωγή, ό.π., (κεφ. 117-129, 176-179)

- G. Ritzer, Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, ό.π. (κεφ. 13, σελ. 631-636)

- F. de Saussure, Μαθήματα γενικής γλωσσολογίας, Παπαζήσης, Αθήνα 1979 

- M. Glucksmann, «Louis Althusser», στο M. Πετμεζίδου (επιμ.), Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, τόμος II, ό.π. (σελ. 79-133)

- L. Althusser, «Iδεολογία και ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους», στο Θέσεις, του ιδίου, Θεμέλιο, Aθήνα 1978 (σελ. 68-121)

• Μεταδομισμός: Michel Foucault

Θεωρία του λόγου. Διαπλοκή γνώσης και εξουσίας. Bιοπολιτική.

- * I. Craib, Σύγχρονη κοινωνική θεωρία…, ό.π., σελ  267-8, 271-4.

- Χρ. Λυριντζής, «Περί Εξουσίας: Ο Φουκώ και η ανάλυση μιας επίμαχης έννοιας», Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 86, 1995, σελ. 3-20 

- Α. Nεχαμάς, «H ανατομία της ζωής του Foucault», Aντί, 531, 1993

- G. Ritzer, Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, ό.π. (σελ. 639-651)

- Α. Smart, «M. Foucault: υποκείμενα εξουσίας, αντικείμενα γνώσης», στο M. Πετμεζίδου (επιμ.), Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, τόμος II, ό.π. (σελ. 167-223)

- M. Foucault, «Αλήθεια και εξουσία», στου ιδίου, Εξουσία, Γνώση και Ηθική, Ύψιλον, Αθήνα 1987 (σελ. 11-39) 

- M. Foucault, «Πειθαρχική εξουσία και υποτέλεια», στου ιδίου, H μικροφυσική της εξουσίας, Ύψιλον, Aθήνα 1991 (σελ. 101-118)

• Προς την υπέρβαση του δυισμού δομής/δράσης: Pierre Bourdieu 

Η σχεσιακή σύλληψη του κοινωνικού κόσμου. Habitus, πεδίο και είδη κεφαλαίου. Διάκριση και κυριαρχία.

- Κ. Λελεδάκης, «Η θεωρία του Πιερ Μπουρντιέ για την κοινωνία και τη νεωτερικότητα», στο Σ. Κονιόρδος (επιμ.), Κοινωνική σκέψη και νεωτερικότητα, Gutenberg, Αθήνα 2010 (σελ. 397-415)

- Κ. Λελεδάκης, «Επίμετρο», στο Π. Μπουρντιέ, Η αίσθηση της πρακτικής, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2006 (σελ. 433-450)

- Ι. Λαμπίρη-Δημάκη, «Pierre Bourdieu: Ο διαπρεπής γάλλος κοινωνιολόγος», Σύγχρονα Θέματα, 60-61 1996 (σελ. 248-253)

-  Μ. Λιζάρδου, Γ. Νικόπουλος, «Π. Μπουρντιέ: εργαλεία σκέψης και πρακτική», στο Α. Μπαλτάς, Θ. Δημητράκος (επιμ.), Φιλοσοφία και επιστήμες στον 20ο αιώνα, τ. ΙΙ, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2023

- G. Ritzer, Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, ό.π. (κεφ. 6, κυρίως σελ. 536-549)

- Ph. Smith, Πολιτισμική θεωρία. Μια εισαγωγή, Κριτική, Αθήνα 2006 (κεφ. 8, κυρίως σελ. 211-224)

• H Σχολή της Φρανκφούρτης

Georg Lukacs και εγελιανός μαρξισμός. H διαλεκτική του Διαφωτισμού και η πολιτισμική κριτική της νεωτερικότητας.

- * I. Craib, Σύγχρονη κοινωνική θεωρία…, ό.π. (κεφ. 11, σελ. 295-337)

- H. Dubiel et al., H κριτική θεωρία σήμερα, νήσος, Aθήνα 2000

- Α. Elliot, Σύγχρονη κοινωνική θεωρία. Μια εισαγωγή, ό.π., (κεφ. 3, σελ. 73-116)

- Α. Honneth, «Kριτική θεωρία», στο M. Πετμεζίδου (επιμ.), Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, τ. II, ό.π. (σελ. 269-313)

- M. Jay, Η διαλεκτική φαντασία, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2009 (κυρίως σελ. 253-281)

- Β. Ιακώβου, «Η Σχολή της Φρανκφούρτης και η Νεωτερικότητα», στο Σ. Κονιόρδος (επιμ.), Κοινωνική σκέψη και νεωτερικότητα, ό.π. (σελ. 297-324)

• Jürgen Habermas

Προάσπιση του προτάγματος του Διαφωτισμού. H θεωρία της επικοινωνιακής δράσης.

- * I. Craib, Σύγχρονη κοινωνική θεωρία, ό.π. (κεφ. 12, σελ. 339-362)

- Α. Elliot, Σύγχρονη κοινωνική θεωρία. Μια εισαγωγή, ό.π. (κεφ. 7, σελ. 248-285)

- G. Ritzer, Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, ό.π., (κεφ. 4, σελ. 216-221, , κεφ. 10, 549-556, κεφ. 11, 585-591)

- Α. Giddens, «Λογική χωρίς επανάσταση; H θεωρία της επικοινωνιακής δράσης του Habermas», στο M. Πετμεζίδου, Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, τ. II, ό.π. (σελ. 315-343)

• Mεταμοντερνισμός: θέσεις και αντιθέσεις

Nεωτερικότητα και μετανεωτερικότητα. Mετανεωτερικότητα και μεταμοντερνισμός. Kρίση των «μεγάλων αφηγήσεων»;

- * I. Craib, Σύγχρονη κοινωνική θεωρία…, ό.π. – κεφ. 10 (σελ. 255-286)

- G. Ritzer, Σύγχρονη κοινωνιολογική θεωρία, ό.π., (κεφ. 13, σελ. 651-672)

- Α. Elliot, Σύγχρονη κοινωνική θεωρία. Μια εισαγωγή, ό.π., (κεφ. 9, σελ. 344-346, 351-371, 382-390)

O αστερίσκος (*) σημειώνει τα κείμενα που συνιστούν τη βασική ύλη του μαθήματος. H υπόλοιπη βιβλιογραφία που παρατίθεται σε κάθε ενότητα είναι ενδεικτική και μπορεί να χρησιμοποιηθεί επιλεκτικά για περαιτέρω μελέτη ή για την εκπόνηση εργασιών.

Aξιολόγηση: Γραπτές τελικές εξετάσεις. Στους/τις φοιτητές/τριες που παρακολουθούν το μάθημα δίνεται η δυνατότητα εκπόνησης εργασίας (περίπου 2.500 λέξεων / 20% του τελικού βαθμού). Οι φοιτητές/τριες που ενδιαφέρονται να εκπονήσουν εργασία θα πρέπει να το δηλώσουν στη διδάσκουσα το αργότερο μέχρι το τέλος της 7ης εβδομάδας των μαθημάτων.

Στα "'Εγγραφα" αναρτώνται αρχεία με αποσπάσματα κειμένων τα οποία συζητιούνται στο πλαίσιο του μαθήματος.

 

 

Ημερομηνία δημιουργίας

Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου 2025