Παρουσίαση/Προβολή

(110576) -  Βίκυ Ιακώβου

Περιγραφή Μαθήματος

Το μάθημα εξετάζει τη σύγχρονη γαλλική συζήτηση περί δημοκρατίας, εστιάζοντας στο έργο των Κλωντ Λεφόρ, Ζακ Ρανσιέρ και Μιγκέλ Αμπενσούρ. Οι τρεις αυτοί στοχαστές έχουν συμβάλει σε ό,τι έχει αποκληθεί «επιστροφή στην πολιτική στη μεταπολεμική Γαλλία». Μετά από μια αρχική πλαισίωση, με αναφορά στη σύγχρονη γαλλική πολιτικοφιλοσοφική σκηνή, οι συναντήσεις αφιερώνονται στην ανάλυση βασικών πτυχών της περί δημοκρατίας θεωρίας του κάθε στοχαστή. Έμφαση δίνεται στις ιστορικοπολιτικές και φιλοσοφικές προϋποθέσεις της εκάστοτε θεωρίας, στα κύρια ερωτήματα με τα οποία αναμετριέται, στα προβλήματα ή τα αδιέξοδα στα οποία προσκρούει, καθώς και στις ενδεχόμενες τροποποιήσεις της. Επιδιώκεται, επίσης, ο αμοιβαίος φωτισμός των τριών θεωριών, η ανάδειξη των μεταξύ τους συγκλίσεων ή αποκλίσεων όπως και, δευτερευόντως, η αντιπαράθεσή τους με άλλες πραγματεύσεις της δημοκρατίας (για παράδειγμα, από τον Τζ. Αγκάμπεν, τον Ζ.-Λ. Νανσύ ή τον Μ. Φουκώ). Στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ των κύριων ερωτημάτων που μας απασχολούν είναι ο τρόπος με τον οποίο οι τρεις στοχαστές θεματοποιούν (α) τη θέση της δημοκρατίας στην παράδοση της πολιτικής φιλοσοφίας, (β) τη σχέση της μαρξικής σκέψης με τη δημοκρατία και (γ) τη σχέση της δημοκρατίας με τον ολοκληρωτισμό.
Το μάθημα συνδυάζει διαλέξεις της διδάσκουσας και σχολιασμό επιλεγμένων αποσπασμάτων από κείμενα της βιβλιογραφίας, με την ενεργό συμμετοχή των φοιτητών/τριών.

Σκοποί - Μαθησιακά αποτελέσματα: Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες αναμένεται να είναι σε θέση να εκθέτουν τη διανοητική διαδρομή των Λεφόρ, Ρανσιέρ και Αμπενσούρ, να ανασυγκροτούν με κριτικό τρόπο τις περί δημοκρατίας θεωρίες τους, να τις συγκρίνουν μεταξύ τους αλλά και να τις τοποθετούν στον χάρτη της σύγχρονης περί δημοκρατίας συζήτησης.

Προαπαιτούμενα:110005 (ΥΠ), 110012 (ΥΠ), 110029 (ΥΠ)

Αξιολόγηση: Γραπτή τελική εξέταση. Στους φοιτητές και τις φοιτήτριες που παρακολουθούν το μάθημα δίνεται η δυνατότητα εκπόνησης εργασίας (50% του τελικού βαθμού).
Οι φοιτητές/τριες που ενδιαφέρονται να εκπονήσουν εργασία θα πρέπει να το δηλώσουν στη διδάσκουσα το αργότερο μέχρι το τέλος της 7ης εβδομάδας των μαθημάτων.

Βιβλιογραφία
-Abensour M., O Λα Μποεσί, προφήτης της ελευθερίας, μτφρ. Β. Ιακώβου, Στάσει Εκπίπτοντες, Αθήνα 2016.
-Abensour M., Η δημοκρατία ενάντια στο κράτος. Ο Μαρξ και η μακιαβελική στιγμή, εισ.-μτφρ. Β. Ιακώβου, Στάσει Εκπίπτοντες, Αθήνα 2019.
-Abensour M., Rancière J., Nancy J.-L., «Εμμένοντας στη δημοκρατία», μτφρ. Β. Ιακώβου, Κ. Τσαλακός, Σύγχρονα Θέματα, 116, 2012, σ. 30-40.

-Agamben G., Badiou Al., Bensaïd D. et al., Πού πηγαίνει η δημοκρατία;, μτφρ. Ν. Κατσογιάννη, Φρ. Μαραβέλιας, Φ. Σιατίτσας, Πατάκης, Αθήνα 2013.
-Agamben G., Homo Sacer. Κυρίαρχη εξουσία και γυμνή ζωή, μτφρ. Π. Τσιαμούρας, επίμ. Γ. Σταυρακάκης, Scripta, Αθήνα 2005.
-Breaugh M., Holman Chr. et al. (επιμ.), Thinking Radical Democracy. The Return to Politics in Post-War France, University of Toronto Press, Τορόντο 2015.
-Foucault M., Η κυβέρνηση του εαυτού και των άλλων. Παραδόσεις στο Κολέγιο της Γαλλίας 1982-1983, μτφρ. Γ. Καράμπελας, Εστία, Αθήνα 2024.
-Ιακώβου Β., «Δημοκρατία και ολοκληρωτισμός. Αντιπαραβάλλοντας τον Τζόρτζιο Αγκάμπεν με τον Κλωντ Λεφόρ», στο Σ. Ι. Σεφεριάδης (επιμ.), Η δημοκρατική λειτουργία σε καμπή: προκλήσεις και απειλές στον πρώιμο 21ο αιώνα, Νήσος, Αθήνα 2014, σ. 159-177.
-Ιακώβου Β., «Όλοι μπορούν να μιλούν, αλλά λίγοι να αληθολογούν. Για τη φουκωική προβληματοποίηση της δημοκρατίας», στο Β. Κιντή, Χλ. Μπάλλα, Γ. Φαράκλας (επιμ.), Τόποι: αντίδωρα στον Παντελή Μπασάκο, Εκδόσεις της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ρέθυμνο 2019, σ. 171-198.
- Ιακώβου Β., «O Μαρξ ως ‘ο άλλος του Μακιαβέλι’, ο Μαρξ της ‘μακιαβελικής στιγμής’», στο Χρ. Αυλάμη, Β. Ιακώβου, Σ. Σιαμανδούρας, Γ. Φαράκλας (επιμ.), Ο Μακιαβέλι μετά τον Μακιαβέλι, Angelus Novus, Αθήνα 2022, σ. 183-201.
-Lefort Cl., Eléments d’une critique de la bureaucratie, Gallimard (Tel), Παρίσι 1979.
-Lefort Cl., Essais sur le politique. XIXe-XXe siècles, Seuil (Points), Παρίσι 1986.
-Lefort Cl., L’invention démocratique. Les limites de la domination totalitaire, Fayard, Παρίσι 1994.
-Lefort Cl., The Political Forms of Modern Society. Bureaucracy, Democracy, Totalitarianism, εισ.-επιμ. J. B. Thompson, MIT Press, Κέιμπριτζ ΜΑ, 1986.
-Lefort Cl., Democracy and Political Theory, μτφρ. D. Macey, Polity Press, Κέιμπριτζ 1988, σ. 7-21.
-Lefort Cl., «Thinking with and against Hannah Arendt», Social Research, 69(2), 2002, σ. 447-459.
-Lefort Cl., «Το παρεμβαλλόμενο σώμα. Το 1984 τού George Orwell», Σύγχρονα Θέματα, 90, 2005, σ. 52-60.
-Legros Μ., «Η εικόνα του σώματος και η εθελοδουλεία. Ο Lefort αναγνώστης τού Orwell», Σύγχρονα Θέματα, 90, 2005, σ. 44-51.
-Lefort Cl., «Το ζήτημα της δημοκρατίας» (αποσπάσματα), μτφρ. Β. Ιακώβου, στο Γ. Σταυρακάκης, Κ. Σταφυλάκης (επιμ.), Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνη, Εκκρεμές, Αθήνα 2008, σ. 57-62.
-Nancy J.-L., Η αλήθεια της δημοκρατίας, μτφρ. Β. Ιακώβου, Πλέθρον, Αθήνα 2017.
-Nelson Br., Democracy and Defiance. Rancière, Lefort, Abensour and the Antinomies of Politics, Edinburgh University Press, Εδιμβούργο 2024.
-Rancière J., La nuit des prolétaires. Archives du rêve ouvrier, Fayard (Pluriel), Παρίσι 1981 [αγγλική μτφρ. Proletarian Nights, Verso, 2012].
-Rancière J., La Mésentente. Philosophie et politique, Galilée, Παρίσι 1995 [αγγλική μτφρ. Disagreement. Politics and Philosophy, University of Minnesota Press, 2004].
-Rancière J., Le philosophe et ses pauvres, Flammarion (Champs), Παρίσι 2007 [αγγλική μτφρ.The Philosopher and his Poor, Duke University Press 2004].
-Rancière J., Ο αδαής δάσκαλος. Πέντε μαθήματα πνευματικής χειραφέτησης, μτφρ. Δ. Μπουνάνου, Νήσος, Αθήνα 2008.
-Rancière J., «Η πολιτική της αισθητικής», μτφρ. Β. Ιακώβου, στο Γ. Σταυρακάκης, Κ. Σταφυλάκης (επιμ.), Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνη, Εκκρεμές, Αθήνα 2008, σ. 85-100.
-Rancière J., Το μίσος για τη δημοκρατία, μτφρ. Β. Ιακώβου, Πεδίο, Αθήνα 2010.
-Rancière J., Ο μερισμός του αισθητού. Αισθητική και πολιτική, μτφρ. Θ. Παραδέλλης, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2012.
-Rancière J., «Ο ανεύρετος λαϊκισμός», στο Badiou A., Bourdieu P., Butler J. et. al., Τι είναι Λαός;, μτφρ. Γ. Καράμπελας, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2014.
-Rancière J., Ο χειραφετημένος θεατής, μτφρ. Αλ. Κιουπκιολής, Εκκρεμές, Αθήνα 2015.
-Rancière J., Δυσφορία στην αισθητική, μτφρ. Θ. Συμεωνίδης, επιμ.-σημειώσεις Κ. Καψαμπέλη, Εκκρεμές, Αθήνα 2018.

Summary: The course focuses on three contemporary French theorists of democracy: Claude Lefort, Jacques Ranciere and Miguel Abensour. These thinkers have contributed to what has been called “the return to politics in post-war France”. After a brief presentation of the political and philosophical context in which Lefort, Ranciere and Abensour work, the course discusses the chief aspects of their theories of democracy by placing emphasis on each theory’s historical, political and philosophical presuppositions, on the questions with which it grapples, on the problems or the dead ends at which it reaches, as well as on the changes that it undergoes. We also venture to read each theory though the others’ lenses, to bring to light their convergences and divergences, and, to a minor extent, to compare them with other contemporary discussions of democracy (for example, by G. Agamben, J.-L. Nancy or M. Foucault). Our main guiding topics are the ways in which Lefort, Ranciere and Abensour thematize (a) democracy’s place in the tradition of political philosophy, (b) the relationship between Marx’s thought and democracy, and (c) the relationship between democracy and totalitarianism.

Ημερομηνία δημιουργίας

Πέμπτη 13 Φεβρουαρίου 2025