Παρουσίαση/Προβολή

(110450) -  Γεώργιος Φουρτούνης και Χρυσούλα Μητσοπούλου

Περιγραφή Μαθήματος

Το μάθημα  διερευνά επιλεκτικά ορισμένους σταθμούς από την προϊστορία και την ιστορία μιας από τις πλέον πολύσημες έννοιες της πολιτικής θεωρίας και φιλοσοφίας: αυτήν την ιδεολογίας. Γίνεται μια αρχική αναζήτηση των πρόδρομων εννοιολογήσεων της ιδεολογίας στις πηγές του δυτικού πολιτισμού (κλασική αρχαιότητα και βιβλική μονοθεϊστική παράδοση). Στη συνέχεια, η συζήτηση επικεντρώνεται στη νεώτερη προβληματική περί ατομικών και συλλογικών ιδεών ή αναπαραστάσεων, με σταθμούς τον Bacon και τον Descartes, στους οποίους θα ανιχνευθεί η θεματοποίηση του υποκειμένου στη νεωτερικότητα, τον Spinoza, ως μια εναλλακτική νεωτερική κατανόηση του ανθρώπου και του κόσμου του, τον πρώιμο βρετανικό εμπειρισμό (Bacon, Hobbes)· τον γαλλικό Διαφωτισμό (Helvetius, Holbach, Condillac), και ειδικότερα τον de Tracy και την ομάδα των «Ιδεολόγων» (που επινόησαν και τον όρο «ιδεολογία», με ένα νόημα τελείως διαφορετικό από αυτό που θα καταλήξει να ισχύει)· την έννοια της αλλοτρίωσης στον Rousseau και στον Hegel, καθώς και στον Feuerbach που θα την χρησιμοποιήσει για την κριτική του στη θρησκευτική συνείδηση· τη ριζοσπαστικοποίηση αυτής της έννοιας από τον νεαρό Marx, που θα καταλήξει στο πρώτο σχεδίασμα του «ιστορικού υλισμού» στη Γερμανική Ιδεολογία· τον μετασχηματισμό της αλλοτρίωσης ως ενός ιστορικού φαινομένου με κοινωνική υλικότητα από τον ώριμο Marx του Κεφαλαίου, στην παράγραφο για τον «φετιχιστικό χαρακτήρα του εμπορεύματος»· και τέλος την εκ νέου επεξεργασία της μαρξικής και μαρξιστικής έννοιας της ιδεολογίας από τον  Lukacs, τον Gramsci, αλλά και  Althusser, δια μιας θεωρητικής παράκαμψης μέσω της σπινοζικής «ανθρωπολογίας», η οποία και θα ανοίξει τη συζήτηση με πιο πρόσφατες θεωρήσεις. Η επισκόπηση του θέματος θα κλείσει με την προβληματική της «κριτικής της ιδεολογίας» από τη σχολή της Φραγκφούρτης.

 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Τ. Eagleton, Ιδεολογία – Μια εισαγωγή, Πεδίο, Αθήνα 2018 *προτεινόμενο εγχειρίδιο του μαθήματος

Πλάτων, Ευθύφρων (μετ. Σκουτερόπουλος), Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1982

Πλάτων, Πολιτεία (μετ. Σκουτερόπουλος),Πόλις, Αθήνα 2002

Καρτέσιος, Στοχασμοί περί της πρώτης φιλοσοφίας, Εκκρεμές, Αθήνα 1976

Καρτέσιος, Τα πάθη της ψυχής, Κριτική, Αθήνα 2017

2016. Locke, Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2016.

Σπινόζα, Ηθική, Εκκρεμές, Αθήνα 2009

Ε. Μπαλιμπάρ, Ο Σπινόζα και η πολιτική, Εστία, Αθήνα 2010

Feuerbach, Η ουσία του χριστιανισμού & Η ουσία της θρησκείας, ΚΨΜ, Αθήνα 2012

Marx, Κείμενα από τη δεκαετία του 1840 (επιμ. Θ. Γκιούρας), ΚΨΜ, Αθήνα 2014

Marx, Το Κεφάλαιο, τ. 1, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2002

Ε. Μπαλιμπάρ, Η φιλοσοφία του Μαρξ, Νήσος, Αθήνα 1999

Λ. Αλτουσέρ, Θέσεις, Θεμέλιο, Αθήνα 1999.

 

Ημερομηνία δημιουργίας

Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2014