Αντεγκληματική πολιτική (520215)

Αντεγκληματική Πολιτική

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η επίσημη ποινική και εξωποινική αντίδραση στο έγκλημα, η εξέταση της θεωρίας για τα πρότυπα τους θεσμούς  και τα μέτρα αντεγκληματικής πολιτικής η εξέταση του θεσμικού πλαισίου και των τάσεων που επικρατούν στη  αντιμετώπιση του εγκλήματος.

Ο σκοπός του μαθήματος είναι να εισάγει τους φοιτητές στην προβληματική, τη θεωρία, τους θεσμούς, τις τάσεις, τις δικαιοπολιτικές αρχές, το θεσμικό πλαίσιο και τα πρότυπα αντεγκληματική πολιτικής ως ποινικής και εξωποινικής αντίδρασης απέναντι στο έγκλημα και να προσφέρει βασικές γνώσεις για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων εγκληματικών φαινομένων, στα οποία επικεντρώνεται το ενδιαφέρον κατά περίπτωση σε κάθε ακαδημαϊκό έτος (π.χ εγκληματικότητα του δρόμου, λιανική αγορά ναρκωτικών, οργανωμένο έγκλημα, εγκλήματα του κράτους, τα εγκλήματα των ισχυρών κ.α).

Το μάθημα διαρθρώνεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο, εξηγείται το θεωρητικό πλαίσιο της αντεγκληματικής πολιτικής, διερευνώνται τα βασικά χαρακτηριστικά και οι εγγενείς αντιφάσεις του συστήματος ποινικής καταστολής και αντεγκληματικής πολιτικής (διάσταση μεταξύ θεωρίας και της εφαρμογής του νόμου, επιλεκτικότητα, διακρίσεις και ανισότητες εντός και εκτός ποινικού συστήματος κλπ) και εξετάζονται τα βασικά θεωρητικά πρότυπα αντεγκληματικής πολιτικής. Ειδικότερα εξετάζεται  και η επίδρασή τους στους θεσμούς και στα μέτρα αντιμετώπισης του εγκλήματος. Έτσι διερευνώνται κριτικά το πρότυπο της άμυνας της κοινωνίας από το έγκλημα, το πρότυπο ασφάλειας, η νέα ποινολογία, ο ποινικός εγγυητισμός, ο καταργητισμός, ο ποινικός και δικαστικός λαϊκισμός, η μηδενική ανοχή, κλπ.

Στο δεύτερο μέρος εξετάζονται οι βασικοί θεσμοί πρόληψης, ελέγχου και καταστολής του εγκλήματος με έμφαση στο ελληνικό σύστημα αντεγκληματικής πολιτικής. Περιγράφονται οι βασικοί θεσμοί κοινωνικής πρόληψης του εγκλήματος (π.χ. φορείς απεξάρτησης, δομές κοινωνικής πρόνοιας, κλπ), οι βασικές λειτουργίες της αστυνομίας, του συστήματος απονομής δικαιοσύνης και του σωφρονιστικού συστήματος. Έμφαση δίνεται στους εξωποινικούς παράγοντες που επηρεάζουν την λειτουργία τους, με έμφαση σε συγκεκριμένα ζητήματα όπως: η οργανωσιακή κουλτούρα του συστήματος ποινικής καταστολής, η εργασιακή νοοτροπία των λειτουργών του ποινικοκατασταλτικού συστήματος, οι  άτυπα θεσμοποιημένες πρακτικές καταχρηστικής επιβολής του νόμου που παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα και τα μέτρα αντιμετώπισή τους. Εξετάζονται επισης οι μηχανισμοί επιθεώρησης και ελέγχου νομιμότητας της δράσης, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι πολιτικές αποτροπής της διαφθοράς και της κατάχρησης εξουσίας στους ποινικούς μηχανισμούς.

Στο τρίτο μέρος διερευνώνται συστηματικά και συνοπτικά οι πολιτικές που ακολουθούνται σε δύο τομείς αντεγκληματικής πολιτικής: πρώτον στο τομέα της εγκληματικότητας του δρόμου και των εγκλημάτων κατά της δημόσιας τάξης και δεύτερον,  στον τομέα των εγκλημάτων των ισχυρών με έμφαση σε ζητήματα διαφθοράς, οικονομικού και οργανωμένου εγκλήματος και εξηγείται συστηματικά αφενός η επίδραση που έχουν τα συστήματα εξουσίας στην ανάδυση των εγκλημάτων των ισχυρών, ησυμβιωτική σχέση μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας και η επίδρασή της στην αντεγκληματική πολιτική και η σχέση ανάμεσα στην εγκληματικότητα του δρόμου και τα εγκλήματα των ισχυρών.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος αναμένεταιοι ότι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες:

-Θα κατανοούν τις έννοιες και τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και της κοινωνίας της διακινδύνευσης, ιδίως στην εξάπλωση του οργανωμένου εγκλήματος, της εγκληματικότητας του δρόμου και του ποινικού λαϊκισμού.

-Θα κατανοούν τη δικαιοπολιτική θεωρητική θεμελίωση των μέτρων και προτύπων αντεγκληματικής πολιτικής και το κοινωνικο- οικονομικό περιβάλλον εντός του οποίου αναπτύσσονται

-Θα αναγνωρίζουν, θα μπορούν να αναλύουν  και να συγκρίνουν διαφορετικές τάσεις αντεγκληματικής πολιτικής, τις λειτουργίες των φορέων πρόληψης και καταστολής, το νομικό πολιτισμό, την οργανωσιακή κουλτούρα και εργασιακή νοοτροπία των λειτουργών του ποινικοκατασταλτικού συστήματος, τους όρους υπό τους οποίους αυτή συγκροτείται και τη σημασία της για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

- Θα μπορούν να αναλύουν κριτικά τις βασικές τάσεις αντεγκληματικής πολιτικής πρώτον, στον τομέα εγκληματικότητας του δρόμου και των εγκλημάτων κατά της δημόσιας τάξης και δεύτερον,  στον τομέα των εγκλημάτων των ισχυρών με έμφαση σε ζητήματα διαφθοράς οικονομικού και οργανωμένου εγκλήματος.

- Θα κατανοούν τη συμβιωτική σχέση μεταξύ εγκλημάτων των ισχυρών και επιχειρηματικής δράσης

Βασικό σύγγραμμα

Σοφία Βιδάλη. 2017, Πέρα από τα όρια. Η αντεγκληματική πολιτική σήμερα. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη

Φάκελος Μαθήματος (βλ. μενού εγγραφα): o φάκελος μαθήματος θα επικαιροποιηθεί μετά την πρώτη παράδοση - διδασκαλία του μαθήματος.