Δημογραφικές αλλαγές και κοινωνική πολιτική (51M206)

Χρήστος Μπάγκαβος

Περιγραφή

Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με ζητήματα που άπτονται των δημογραφικών μεταβολών και σχετίζονται με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή μέτρων κοινωνικής πολιτικής. Αρχικά, εξετάζονται οι εξελίξεις αναφορικά με τα κύρια δημογραφικά φαινόμενα (γεννητικότητα, θνησιμότητα και μετανάστευση), με τις διαχρονικές μεταβολές στην κατά ηλικία δομή του πληθυσμού (ειδικότερα τη γήρανση του πληθυσμού) και με την σύνθεση των νοικοκυριών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Στη συνέχεια, διερευνώνται οι επιπτώσεις των πληθυσμιακών μεταβολών, με έμφαση σε τομείς όπως η αγορά εργασίας, η υγεία, το ασφαλιστικό σύστημα και η εκπαίδευση. Τέλος, αναλύεται η σημασία του δημογραφικού πλαισίου και των πληθυσμιακών προοπτικών ως συνιστώσες για τον σχεδιασμό και την αποτελεσματικότητα των ασκούμενων πολιτικών στους προαναφερόμενους τομείς, αλλά και γενικότερα στην υιοθέτηση μέτρων κοινωνικής πολιτικής.

Ενότητες

I. Μέθοδοι προσέγγισης και ανάλυσης των δημογραφικών αλλαγών με έμφαση στις ανεπτυγμένες χώρες

Επεξεργασία δημογραφικών στατιστικών, χρονολογική και γενεαλογική ανάλυση, ανάλυση των δημογραφικών φαινομένων, δημιουργία και εφαρμογές των πινάκων επιβίωσης. Δυναμική και προοπτικές του πληθυσμού. Δημογραφικές προβολές. Τυποποίηση και ανάλυση της μεθοδολογίας των πρότυπων πληθυσμών. Δημογραφικοί και κοινωνικο-οικονομικοί δείκτες.

Βιβλιογραφία (αναφέρεται ο ταξιθετικός αριθμός της βιβλιοθήκης του Παντείου)

Εκπαιδευτικά videos (βλ. παρακάτω ηλεκτρονικές πηγές)

European Commission, 2015. Demography Report.

http://ec.europa.eu/eurostat/documents/7330775/7339482/Demography+report+%E2%80%93+2015+edition/ce8144e3-8e9b-427d-b6a2-61ff42950d41

United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2015). World Population Prospects: The 2015 Revision, Key Findings and Advance Tables. Working Paper No. ESA/P/WP.241.

https://esa.un.org/unpd/wpp/publications/files/key_findings_wpp_2015.pdf

United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2013). World Population Ageing.

http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WorldPopulationAgeing2013.pdf

Μπάγκαβος, Χ. 2012. Κατάσταση υγείας του πληθυσμού της Ελλάδας: προσδόκιμα επιβίωσης και προσδόκιμα υγείας. Αθήνα: Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, Μελέτες αρ. 20, 68 σελ. (Ενότητα 2 και Παράρτημα).

http://www.inegsee.gr/wp-content/uploads/2014/04/files/meleti20.pdf

Μπάγκαβος, Χ., 2003. Δημογραφικές μεταβολές, αγορά εργασίας και συντάξεις στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αθήνα: Gutenberg (Κεφ. 1-2) – (304.6094 ΜΠΑ).

Παπαδάκης, Μ. και Τσίμπος, Κ., 2004. Δημογραφική ανάλυση - Αρχές, μέθοδοι, υποδείγματα. Αθήνα: Σταμούλης – (304.60723 ΠΑΠ).

Ταπεινός, Γ.Φ, 2002. Δημογραφία: πληθυσμός-οικονομία και κοινωνίες. Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας (Κεφ. 1-5) - (304.6 ΤΑΠ).

Ταπεινός, Γ.Φ., 1993. Στοιχεία δημογραφίας: ανάλυση, κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες και ιστορία των πληθυσμών. Αθήνα: Παπαζήσης (Κεφ. 1-12) - (304.6 ΤΑΠ).

Τραγάκη, Α., Μπάγκαβος, Χ. και Ντούνας, Δ. 2015. Περί Δημογραφίας και Πληθυσμιακών Εξελίξεων. Ηλεκτρονικό βιβλίο στο πλαίσιο της Δράσης Κάλλιπος, Αθήνα, 295 σελ. (PDF ή HTML) (Κεφ. 1-8).

https://repository.kallipos.gr/handle/11419/4670

II. Οι κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις των πληθυσμιακών μεταβολών στις ανεπτυγμένες χώρες ως βάση αιτιολόγησης για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής

Οι επιπτώσεις των πληθυσμιακών μεταβολών για την οργάνωση και τη λειτουργία επιμέρους τομέων της κοινωνικής πολιτικής που σχετίζονται με την αγορά εργασίας, την υγεία, το συνταξιοδοτικό σύστημα, την εκπαίδευση και την κοινωνική συνοχή. Χρήση των εργαλείων δημογραφικής ανάλυσης για τη μελέτη συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων (υπό-πληθυσμών), με έμφαση στο εργατικό δυναμικό, στο σχολικό πληθυσμό, στους νέους, στις γυναίκες, στους ηλικιωμένους, στους συνταξιούχους και στους μετανάστες.

Βιβλιογραφία (αναφέρεται ο ταξιθετικός αριθμός της βιβλιοθήκης του Παντείου)

Dykstra, P., Grundy, E. Fokkema, T. et al. 2009. Health and well-being at older ages: The interlinkage with family life histories, gender, and national contexts. Final report prepared in the context of the MAGGIE (Major Ageing and Gender Issues in Europe) research project, 45 p.

http://www.nidi.nl/shared/content/output/2009/maggie-2009-final-report.pdf/view.

EuroHealthNet, 2012. Healthy and active ageing.

http://www.healthyageing.eu/sites/www.healthyageing.eu/files/featured/Healthy%20and%20Active%20Ageing.pdf

European Commission, 2015a. The 2015 Ageing Report. European Economy no. 3.

http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/2015/pdf/ee3_en.pdf

European Commission, 2015b. Employment and Social Developments in Europe.

http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&langId=en&pubId=7859&furtherPubs=yes

European Commission, 2012. Demography, active ageing and pensions, Social Europe guide, Volume 3. Luxembourg: Publications Office of the European Union, 88 p. http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&langId=el&pubId=6805.

OECD/European Union 2015. Indicators of Immigrant Integration. Settling in, OECD Publishing, Paris

http://www.oecd-ilibrary.org/docserver/download/8115051e.pdf?expires=1486033227&id=id&accname=guest&checksum=8929175C05A545A2B9CA26B8B268E7E1

Zaidi, A. and Stanton, D. 2015. Active Ageing Index 2014: Analytical Report. United Nations Economic Commission for Europe and European Commission.

http://www.age-platform.eu/images/stories/Publications/AAI_2014_Report.pdf

http://www.inegsee.gr/wp-content/uploads/2014/04/files/meleti20.pdf

Μπάγκαβος, Χ., 2003. Δημογραφικές μεταβολές, αγορά εργασίας και συντάξεις στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αθήνα: Gutenberg (Κεφ. 3-4) – (304.6094 ΜΠΑ).

Ρομπόλης Σ. και Μπέτσης Β. 2016. Η οδύσσεια του ασφαλιστικού. Αποδιάρθρωση, σύγκρουση των γενεών και μία λύση. Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη.

Ταπεινός, Γ.Φ, 2002. Δημογραφία: πληθυσμός-οικονομία και κοινωνίες. Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας (Κεφ. 6-8) - (304.6 ΤΑΠ).

Ταπεινός, Γ.Φ., 1993. Στοιχεία δημογραφίας: ανάλυση, κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες και ιστορία των πληθυσμών. Αθήνα: Παπαζήσης (Κεφ. 13-14) - (304.6 ΤΑΠ).

https://repository.kallipos.gr/handle/11419/4670

Ηλεκτρονικές πηγές

Α. Συγγράμματα

Τραγάκη, Α., Μπάγκαβος, Χ. και Ντούνας, Δ. 2015. Περί Δημογραφίας και Πληθυσμιακών Εξελίξεων. Ηλεκτρονικό βιβλίο στο πλαίσιο της Δράσης Κάλλιπος, Αθήνα, 295 σελ. (PDF ή HTML)

https://repository.kallipos.gr/handle/11419/4670

Στις σελίδες 31-33 του συγγράμματος υπάρχουν διευθύνσεις ιστοσελίδων με δημογραφικό ενδιαφέρον.

Β. Εκπαιδευτικά videos

How do we measure Fertility

http://www.ined.fr/en/everything_about_population/videos/animation-measuring-fertility/

Measuring life expectancy

http://www.ined.fr/en/everything_about_population/videos/animation-measuring-life-expectancy/

Population pyramid

http://www.ined.fr/en/everything_about_population/videos/animation-population-pyramid/

World Population

http://www.ined.fr/en/everything_about_population/videos/the-world-population-full-version/

Hans Rosling's 200 Countries, 200 Years, The Joy of Stats - BBC Four

https://www.youtube.com/watch?v=jbkSRLYSojo

Future World Populations (2050)

https://www.youtube.com/watch?v=YJjz7LVVl8c

Γ. Λεξικά – Ευρετήρια δημογραφικών όρων

Eurostat, Statistics Explained, Category: Population glossary

http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Category:Population_glossary

United Nations – Population Division

https://esa.un.org/unpd/wpp/General/GlossaryDemographicTerms.aspx

E-demography - Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων Πανεπιστημίου Θεσσαλίας – Ερμηνευτικά Κείμενα

http://www.e-demography.gr/theory/index.cfm

Ευρετήριο στο Τραγάκη, Α., Μπάγκαβος, Χ. και Ντούνας, Δ. 2015. Περί Δημογραφίας και Πληθυσμιακών Εξελίξεων. Ηλεκτρονικό βιβλίο στο πλαίσιο της Δράσης Κάλλιπος, Αθήνα, 295 σελ. (PDF ή HTML)

https://repository.kallipos.gr/handle/11419/4670