Ανάλυση εισροών-εκροών (700050)

Το μάθημα ξεκινάει με μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην εξέλιξη του τρόπου παραγωγής, δίνοντας έμφαση στο πλαίσιο εκείνο μέσα στο οποίο η αντίληψη του οικονομικού πλούτου ως απόθεμα αγαθών αντικαταστάθηκε από τη σύγχρονη αντίληψή του ως μια ροή αγαθών και υπηρεσιών, η οποία παράγεται, ανανεώνεται και μεγεθύνεται. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στον Οικονομικό Πίνακα (Tableau Economique) του Francois Quesnay, ο οποίος θεωρείται από τις πρώτες σημαντικές απόπειρες αναπαράστασης της οικονομίας ως μιας διαδικασίας κυκλικής ροής και αποτελεί ουσιαστικά τον πρόδρομο των σύγχρονων Πινάκων Εισροών-Εκροών. 

Εν συνεχεία, με τη χρήση ενός απλού αριθμητικού παραδείγματος, κατασκευάζουμε τον Πίνακα Εισροών-Εκροών ενός απλουστευμένου οικονομικού συστήματος, επικεντρώνοντας την προσοχή μας στη σχέση μεταξύ φυσικών και τιμιακών μεγεθών. Με την ολοκλήρωση αυτής της παρουσίασης, εισάγουμε τις πρώτες βασικές έννοιες της Ανάλυσης Εισροών-Εκροών καθώς και τις αντίστοιχες εθνικολογιστικές έννοιες.

Στο επόμενο μέρος, γενικεύουμε την ανάλυση μας παρουσιάζοντας σε αλγεβρικούς όρους έναν Πίνακα Εισροών-Εκροών, ο οποίος εμπεριέχει οποιονδήποτε αριθμό εμπορευμάτων και κλάδων, και δείχνουμε πως μπορούν να εξαχθούν από το πλαίσιο αυτό οι τεχνικοί συντελεστές παραγωγής της οικονομίας. 

Στη συνέχεια, παρουσιάζουμε το Ανοικτό και το Κλειστό Σύστημα Leontief, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ερμηνεία της «αντίστροφης μήτρας Leontief». Αναλύουμε τόσο το σύστημα τιμών όσο και το σύστημα φυσικών ποσοτήτων της οικονομίας και δείχνουμε πως μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση των, συνεπεία μεταβολών είτε στην τελική ζήτηση είτε στις αρχικές εισροές, επιπτώσεων στο οικονομικό σύστημα.  Περαιτέρω, εξετάζουμε τους διαφορετικούς τρόπους εκτίμησης των διακλαδικών διασυνδέσεων και εντοπισμού των λεγόμενων «κλάδων-κλειδιών» της οικονομίας. 

Στα επόμενα, εξετάζουμε τα εμπειρικά εργαλεία της Ανάλυσης Εισροών-Εκροών, δηλαδή τους Πίνακες Εισροών-Εκροών (τόσο τους "Εθνικούς" όσο και τους "Διεθνικούς"), αναλύοντας τη δομή τους και τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις μεθόδους εισροών-εκροών για την ανάλυση πραγματικών οικονομικών προβλημάτων. Τέλος, γίνεται αναφορά στον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζονται οι Πίνακες Εισροών-Εκροών από τις Στατιστικές Αρχές και, ειδικότερα, τον τρόπο με τον οποίο, με τη χρήση πρωτογενών στατιστικών στοιχείων, καταρτίζονται οι Πίνακες Προσφοράς και Χρήσεων και πως, εν συνεχεία, οι τελευταίοι μετατρέπονται στους Συμμετρικούς Πίνακες Εισροών-Εκροών.

Με την ολοκλήρωση των παραδόσεων, οι φοιτητές θα είναι σε θέση να: 

1. Αντιλαμβάνονται την οικονομική δραστηριότητα ως μια κυκλική διαδικασία η οποία παράγει και αναπαράγει, όχι μόνον τα εισοδήματα των συμμετεχόντων στην παραγωγή, αλλά και τους αναγκαίους όρους για την επανάληψη της οικονομικής δραστηριότητας στις επόμενες περιόδους. 
2. Κατανοούν τη διαφορά μεταξύ υλικών και τιμιακών ροών σε ένα οικονομικό σύστημα.
3. Εξάγουν τους τεχνικούς συντελεστές παραγωγής ενός οικονομικού συστήματος.
4. Αναλύουν τόσο το σύστημα τιμών όσο και το σύστημα φυσικών ποσοτήτων ενός οικονομικού συστήματος και τις μεταξύ των σχέσεις.
5. Να επιλύουν το Κλειστό και Ανοικτό Σύστημα Leontief.
6. Να εκτιμούν και να ερμηνεύουν τα στοιχεία της «αντίστροφης μήτρας Leontief».
7. Να εκτιμούν τις επιπτώσεις μεταβολών της τελικής ζήτησης και των αρχικών εισροών στο οικονομικό σύστημα.
8. Αναλύουν τις διακλαδικές σχέσεις ενός οικονομικού συστήματος.
9. Αναλύουν τους Πίνακες Εισροών-Εκροών (τόσο τους "Εθνικούς" όσο και τους "Διεθνικούς") και να εφαρμόζουν τις μεθόδους Εισροών-Εκροών σε πραγματικές οικονομίες.

• Eurostat (2008): Eurostat Manual of Supply, Use and Input-Output Tables, Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.  
• Pasinetti, L. (1991): Παραδόσεις Θεωρίας της Παραγωγής, Κριτική, Αθήνα.
• Kurz, H. D., Dietzenbacher, E. and Lager, C. (eds): Input-Output Analysis, Edward Elgar, Cheltenham.
• Leontief, W. (1936): Quantitative input and output relations in the economic system of the United States, Review of Economics and Statistics, 18, 105-125.
• Leontief, W. (1951): The Structure of the American Economy, 1919- 1939, Oxford University Press, New York. 
• Leontief, W. (1986): Input-Output Economics, Oxford University Press, Oxford.
• Λίβας, Π. (1994): Ανάλυση Εισροών-Εκροών, Σταμούλης, Αθήνα-Πειραιάς.
• Μαριόλης, Θ., και Σώκλης, Γ. (2020): Ποσοτική εκτίμηση της συμβολής των συνιστωσών κόστους στη διαμόρφωση των τιμών: Μία ανάλυση εισροών-εκροών της ελληνικής οικονομίας, Οικονομικές Εξελίξεις, 41, 110-132.
• Miller, R. and Blair, P. (2009): Input-Output Analysis: Foundations and Extensions (Second Edition), Cambridge University Press, New York. 
• Οικονομίδης, Χ. (2007): Εισαγωγή στο σύστημα και την ανάλυση εισροών-εκροών, Κριτική, Αθήνα.
• Σκούντζος, Θ. (1993): Περιφερειακή Οικονομική Ανάλυση και Πολιτική, Σταμούλης, Αθήνα.
• Soklis, G. (2009): The Conversion of the Supply and Use Tables to Symmetric Input-Output Tables: A Critical Review, Bulletin of Political Economy, 3, pp. 51-70.
• Σώκλης, Γ. (2012): Εργασιακές αξίες, εμπορευματικές αξίες, τιμές και κατανομή του εισοδήματος: Διερεύνηση βάσει εμπειρικών πινάκων εισροών-εκροών, Διδακτορική Διατριβή, Τομέας Οικονομίας, Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, Πάντειον Πανεπιστήμιο.
• Sraffa, P. (1960): Production of Commodities by Means of Commodities. Prelude to a Critique of Economic Theory, Cambridge University Press, Cambridge (ελλ. έκδοση (1985): Σύγχρονα Θέματα, Θεσσαλονίκη. Προλογικό Σημείωμα: Γ. Κριμπάς, Μετάφραση: Σ. Βασιλάκης).
• Stone, R. (1961): Input-Output and National Accounts, OECD, Paris.
• United Nations (2018): Handbook on Supply and Use Tables and Input – Output Tables with Extensions and Applications, United Nations, Department for Economic and Social Affairs, Statistics Division, Series F, No. 74, Rev.1, New York.

Η διδασκαλία του μαθήματος θα βασισθεί κυρίως στις διαλέξεις του διδάσκοντα καθώς και στη χρήση του eClass, το οποίο θα εμπλουτίζεται συνεχώς με τα απαραίτητα εκπαιδευτικά υλικά για την υποβοήθηση του διδακτικού έργου. Ωστόσο, παράλληλα θα χρησιμοποιηθούν και καινοτόμες εκπαιδευτικές τεχνικές που αποσκοπούν στην ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος των φοιτητών, στην ενθάρρυνση για αύξηση της συμμετοχής τους στο μάθημα, στην ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης, στην αξιοποίηση της εμπειρίας τους, και στη δημιουργία ενός κλίματος εμπιστοσύνης και ειλικρίνειας στην αίθουσα διδασκαλίας. Οι βασικότερες μέθοδοι που θα χρησιμοποιηθούν σε όλες τις διαλέξεις είναι οι εξής:

1. Εμπλουτισμένη εισήγηση
2. Ερωτήσεις – Απαντήσεις
3. Εργασία σε Ομάδες

Επιπλέον, σε κάποιες διαλέξεις και ανάλογα με την υφή της διδακτικής ενότητας, τους μαθησιακούς στόχους, τον διαθέσιμο χρόνο, το μαθησιακό κλίμα και τα χαρακτηριστικά των φοιτητών, θα χρησιμοποιηθούν, κατά περίπτωση, κάποιες από τις ακόλουθες τεχνικές:

1. Παιχνίδι ρόλων
2. Χιονοστιβάδα
3. Καταιγισμός Ιδεών
4. Μελέτη περίπτωσης
5. Προσομοίωση

• Οικονομίδης, Χ. (2007): Εισαγωγή στο σύστημα και την ανάλυση εισροών-εκροών, Κριτική, Αθήνα.

• Pasinetti, L. (1991): Παραδόσεις Θεωρίας της Παραγωγής, Κριτική, Αθήνα.

Η αξιολόγηση των φοιτητών/τριών θα γίνει μέσω Απαλλακτικής Εξέτασης (Πρόοδος) ή/και Γραπτών Τελικών Εξετάσεων.

Η Απαλλακτική Εξέταση (Πρόοδος) θα διεξαχθεί την τελευταία εβδομάδα του Εαρινού Εξαμήνου, ήτοι στις 03.06.2025.

Όσες/οι φοιτήτριες/ές συμμετέχουν στην Απαλλακτική Εξέταση (Πρόοδο) θα μπορούν (προαιρετικά) να συμμετέχουν και στις Γραπτές Τελικές Εξετάσεις για βελτίωση του βαθμού τους. 

Όσες/οι φοιτήτριες/ές επιλέξουν να μην συμμετέχουν στην Απαλλακτική Εξέταση (Πρόοδο), μπορούν να συμμετέχουν κανονικά στις Γραπτές Τελικές Εξετάσεις.

Τόσο η Απαλλακτική Εξέταση (Πρόοδος) όσο και οι Γραπτές Τελικές Εξετάσεις θα διεξαχθούν με το σύστημα Ανοικτών Βιβλίων-Σημειώσεων (Open-Book Exam). Περισσότερες πληροφορίες για αυτόν τον τύπο εξετάσεων μπορείτε να βρείτε στους παρακάτω συνδέσμους: 

https://lsc.cornell.edu/how-to-study/studying-for-and-taking-exams/open-book-exams/

https://www.lib.sfu.ca/about/branches-depts/slc/learning/exam-types/open-book-exams

Επιπλέον, θα δοθεί η δυνατότητα σε όσες/ους φοιτήτριες/ές το επιθυμούν να αναλάβουν την εκπόνηση απαλλακτικής εργασίας, η οποία θα περιλαμβάνει την ανάλυση ενός πραγματικού πίνακα εισροών-εκροών μέσω της χρήσης κατάλληλου λογισμικού.

Ο Γιώργος Σώκλης είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου, Επιστημονικός Συνεργάτης του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών "Δημήτρης Μπάτσης".

Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης (Κατεύθυνση: Δημόσιας Οικονομικής) του Πάντειου Πανεπιστημίου (2004), καθώς και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στα “Οικονομικά της Παραγωγής και των Διακλαδικών Σχέσεων” (2006) και Διδακτορικού τίτλου στην Οικονομική Επιστήμη (2012) από το ίδιο τμήμα.

Από το 2019 έως το 2021 εργάσθηκε ως Ερευνητής Γ’ Βαθμίδας στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) στο γνωστικό αντικείμενο “Οικονομικά του Τουρισμού-Ανάλυση Εισροών Εκροών” και ήταν μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Εθνικού Συμβουλίου Παραγωγικότητας (National Productivity Board). Παλαιότερα είχε εργασθεί ως πτυχιούχος διοικητικοοοικονομικός (ΔΟ1/Α) στο Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (2016-2019), και ως εφοριακός-ελεγκτής ΠΕ/Β στο Τμήμα Ειδικών Υποθέσεων και Ερευνών του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (2019).

Στα ερευνητικά και διδακτικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται η Ανάλυση Εισροών-Εκροών, η Πολιτική Οικονομία, και τα Οικονομικά του Τουρισμού. Οι εργασίες του έχουν δημοσιευθεί σε έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά, έχοντας λάβει πλήθος ετεροαναφορών. 

Είναι μέλος της International Input-Output Association και του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, ενώ συμμετέχει ως μέλος της εκδοτικής επιτροπής (editorial board) και ως κριτής (reviewer) σε πλήθος διεθνών επιστημονικών περιοδικών.

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην προσωπική του ιστοσελίδα: https://soklis.com