Ταυτότητα Φύλου (6350)

Καθηγητής Π.Σ. Κορδούτης, Καθηγήτρια Α. Μαντόγλου, επικουρούμενοι από τους/τις μεταδιδάκτορες του Τμήματος Ψυχολογίας Δρ. Κ.Χ Δαουλτζή, Κ. Καραγεώργου και Βασίλειο Τσίτο, και τον υποψήφιο διδάκτορα Ηλία Κασσάρα. Το μάθημα επιμελήται ο Δρ. Β. Τσίτος 

Στόχος του μαθήματος είναι να διερευνήσει τους λόγους οι οποίοι, τις τελευταίες δεκαετίες, οδήγησαν στην επανάσταση που συντελείται στην κατανόηση της ανθρώπινης συνθήκης που σχετίζεται με τις έμφυλες συμβάσεις σε παγκόσμια κλίμακα. Για το σκοπό αυτό θα επισημανθούν η ιστορία και οι δράσεις των κινημάτων για την απελευθέρωση των γυναικών και των ατόμων που αυτοπροσδιορίζονται πέρα από τη διχοτομική έμφυλη τάξη. Εστίαση, επίσης, θα γίνει στις έρευνες για το κοινωνικό φύλο σε συνδυασμό με τους πολιτικούς, νομικούς, πολιτισμικούς, ανθρωπολογικούς, κοινωνιολογικούς και ψυχολογικούς παράγοντες που εμπλέκονται σε αυτό, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «ταυτότητα φύλου». H προσέγγιση του μαθήματος είναι διεπιστημονική και στοχεύει στην ανάδειξη της «πανουργίας» του πατριαρχικού νομικού και κοινωνικού «λόγου» που υπηρετεί σκοπούς που προάγουν τις ανισότητες και τις αδικίες με όχημα τις «κατασκευασμένες» διαφορές φύλου, των οποίων η συντήρηση αναπόφευκτα οδηγεί στη διαιώνιση των έμφυλων ανισοτήτων.

Connell, R, W. 2006. Το Κοινωνικό Φύλο. (πρόλογος Δήμητρα Κογκίδου - Φώτης Πολίτης). Αθήνα: Επίκεντρο

Οι διαλέξεις παρακολουθούν κυρίως τα περιεχόμενα του παραπάνω συγγράμματος.

Νάνσυ Παπαθανασίου, Έλενα-Όλγα Χρηστίδη, (επιμέλεια), 2020.  Συμπερίληψη και ανθεκτικότητα : βασικές αρχές ψυχοκοινωνικής στήριξης σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας, έκφρασης και χαρακτηριστικών φύλου /. Αθήνα: Gutenberg.

Oι φοιτητές/τριες θα έρθουν σε επαφή με έρευνες και μελέτες, σε παγκόσμια κλίμακα, οι οποίες μελετούν και αποκαλύπτουν πλάνες που σχετίζονται με την διάκριση του βιολογικού / κοινωνικού φύλου. Επίσης θα  γίνει αναφορά στην ιστορία των φεμινιστικών κινημάτων, θα συζητηθούν τα έμφυλα στερεότυπα, οι προκαταλήψεις και οι διακρίσεις που δέχονται οι γυναικείες ταυτότητες και θα επιχειρηθεί μια σύνδεση τους με τις διαφορές που εντοπίζονται στις αυτοαντιλήψεις και στην αυτοεκτίμηση ως προς το φύλο. Περαιτέρω, θα παρουσιαστεί το παράδειγμα των διαταραχών πρόσληψης τροφής μέσα από τη φεμινιστική οπτική εστιάζοντας στην «κουλτούρα του λεπτού σώματος», στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των θηλυκοτήτων και στις σύγχρονες φεμινιστικές μεταδομικές θεωρίες.

Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί σε μελέτες που διερευνούν ερωτήματα όπως, τι σημαίνει ο όρος «ταυτότητες φύλου»; Πως ο τρόπος με τον οποίο βιώνουμε αυτήν ακριβώς την ταυτότητα φύλου μας, σχετίζεται με την ευεξία αλλά και βασικές ψυχοσεξουαλικές ιδιότητες; Τι σχέση έχει η «αρρενωπότητα» και η «θηλυκότητα» με την ταυτότητα φύλου; Τι σημαίνει να βιώνω το φύλο μου με έναν «πιο ρευστό τρόπο»; Θα διαπιστωθεί, έτσι, ότι η ταυτότητα φύλου μας παίζει σημαντικό ρόλο στις ζωές μας, ίσως περισσότερο από ότι φανταζόμαστε.

Από την άλλη μεριά, θα εξετάσει η ερευνητική σημασία της διάκρισης κοινωνικού και βιολογικού φύλου. Θα παρουσιαστούν οι τρόποι κριτικής προσέγγισης σε συμπεράσματα που βασίζονται σε μετα-αναλύσεις, οι προκαταλήψεις στην έρευνα φύλου, οι βασικές κατευθυντήριες γραμμές για τον σχεδιασμό συμπεριληπτικών ερευνών και η ορθή λειτουργικοποίηση σχετικών με το φύλο εννοιών.

H προσέγγιση του μαθήματος είναι διεπιστημονική και, εν τέλει, στοχεύει στην αποκάλυψη της «πανουργίας» του πατριαρχικού νομικού και κοινωνικού «λόγου»,  που υπηρετεί σκοπούς που προάγουν τις ανισότητες και τις αδικίες με όχημα τις «κατασκευασμένες» διαφορές φύλου, των οποίων η συντήρηση αναπόφευκτα οδηγεί στη διαιώνιση των ανισοτήτων.

Θεματικές Ενότητες

• Εισαγωγή: Αναγνώριση, κατανόηση και όρια του κοινωνικού φύλου
• «ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα και κοινωνικό όφελος για όλους», «Ανάπτυξη νεανικής λειτουργικής ταυτότητας ΛΟΑΤΚΙ+ εν μέσω προκατάληψης (εισηγητής: Παναγιώτης Κορδούτης, Καθηγητής, Τμήμα Ψυχολογίας, Πάντειον Πανεπιστήμιο)
• Κοινωνική σωματοποίηση, διαφορές και η «ομοιότητα των φύλων»
• Οι έμφυλες σχέσεις ως εξουσιαστικές, παραγωγικές, συναισθηματικές, και συμβολικές συνιστώσες και η ιστορική διαδικασία αλλαγής τους
• Το φύλο στην προσωπική ζωή
• Η έμφυλη ταυτότητα και οι σεξουαλικότητες
• Το κοινωνικό φύλο στην εποχή της ποικιλομορφίας
• Το κοινωνικό φύλο και οι διανοούμενοι/ες
• Το πατριαρχικό μέρισμα και η ζημιά που προκαλεί το φύλο
• Η ιστορία των φεμινιστικών κινημάτων, οι προκαταλήψεις, οι διακρίσεις κατά των γυναικών, οι διατροφικές διαταραχές και οι θηλυκότητες στις σύγχρονες μετα-δομικές θεωρίες
• Ρευστότητα φύλου και ο ρόλος της ταυτότητας φύλου στις ζωές των ατόμων
• Η ερευνητική σημασία της διάκρισης του κοινωνικού και βιολογικού φύλου, οι μετα-αναλύσεις, οι προκαταλήψεις στην έρευνα φύλου και η ορθή λειτουργικοποίηση σχετικών με το φύλο εννοιών
• Ανακεφαλαίωση - Συμπεράσματα