Συγκρουσιακή πολιτική, συλλογική δράση, κοινωνικά κινήματα (110351, 510211)
Σεραφείμ Σεφεριάδης
Ώρα έναρξης: 12.30
Σε σχέση με άλλους κοινωνικοοικονομικούς και πολιτικούς θεσμούς, συλλογικές δράσεις και κοινωνικά κινήματα διαθέτουν και διαχειρίζονται μορφές ισχύος που, αν και προσδιορίζονται δυσκολότερα, δεν είναι γι’ αυτό και λιγότερο πραγματικές. Για την ακρίβεια αποτελούν πολιτικά φαινόμενα κατεξοχήν πολιτικά που ερήμην τους δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί το –θεσμικό– πολιτικό σύμπαν και οι μετεξελίξεις του. Εντάσσοντας τα κοινωνικά κινήματα εντός του ευρύτερου πεδίου της Συγκρουσιακής Πολιτικής, το μάθημα αποτελεί εισαγωγή στον προβληματισμό και τις διάφορες θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια για τη μελέτη τους. Γιατί και πότε οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τις ρουτίνες της καθημερινής ζωής για να εμπλακούν στις αβεβαιότητες της συλλογικής δράσης; Αν θεωρήσουμε πως η υλική στέρηση και η δυναμική προώθησης συλλογικών συμφερόντων αποτελούν βασική προϋπόθεση για την εκδήλωση συλλογικής δράσης, αρκούν αυτοί οι παράγοντες για την εμφάνιση κοινωνικών κινημάτων; Υπάρχουν άλλες αναγκαίες συνθήκες, και ποιες; Τι είδους πόρους κινητοποιούν τα συλλογικά υποκείμενα προκειμένου οι διεκδικήσεις τους να είναι αποτελεσματικές;
Στοχεύοντας στην όσο το δυνατόν ακριβέστερη εννοιολόγηση διαστάσεων της κοινωνικής και πολιτικής ζωής που επιδρούν στην εμφάνιση και διαμόρφωση κινημάτων και, αφού ενθέσουμε τον κλάδο της Συγκρουσιακής Πολιτικής στο εσωτερικό της σύγχρονης Πολιτικής Κοινωνιολογίας και προβληματιστούμε μεθοδολογικά για το μείζον ζήτημα της αιτιότητας, ο προβληματισμός μας θα οργανωθεί στη βάση των εξής θεματικών/ερωτημάτων:
- Εννοιολόγηση: τι ακριβώς είναι «κοινωνικό κίνημα» (είναι, λ.χ., ο φασισμός και ο ισλαμικός φονταμενταλισμός «κινήματα»;), και ποια η ιστορικότητα της νεωτερικής του υπόστασης;
- Με ποιους οι τρόπους το πολιτικο και κοινωνικό περιβάλλον (ως δομή πολιτικών ευκαιριών) διευκολύνει ή δυσχεραίνει την εμφάνιση κινημάτων;·
- Πώς εκδηλώνεται η κινηματική διαμαρτυρία (ρεπερτόρια δράσης);
- Πώς αποτιμούμε το ρόλο που διαδραματίζουν η διαχείριση των συμβόλων και η αξιακή πλαισίωση της πραγματικότητας στην ανάδυση κινηματικών συλλογικών ταυτοτήτων;
- Τι συνέπειες έχουν οι διάφορες οργανωτικές δομές που τα κινήματα υιοθετούν, και τι προβλήματα δημιουργεί το φαινόμενο της γραφειοκρατικοποίησης;
- Τι προκαλεί την κινηματική διάχυση («συγκρουσιακοί κύκλοι»), και ποιο ρόλο διαδραματίζει η πολιτική διαμεσολάβηση; Πώς αποτιμούμε το ρόλο των κομμάτων και πώς η κινηματική θεωρία μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε προβληματικές περιοχές του μοντέλου του «κόμματος καρτέλ»;
- Είναι η έννοια του «λαϊκισμού» χρήσιμη στη μελέτη των κοινωνικών κινημάτων ή μήπως μας απειλεί με γνωστική παλινδρόμηση;
- Τι πρέπει να προσέχουμε όταν σκεπτόμαστε για τις κινηματικές συνέπειες; Τι αποτελέσματα φέρνουν οι συλλογικές δράσεις;
- Τι τοπίο διαμορφώνει η «μεγάλη ύφεση» (ευφημισμός για την οργανική κρίση του καπιταλισμού) του πρώιμου 21ου αιώνα για το μέλλον των κοινωνικών κινημάτων;
Λιγότερα
Ώρα έναρξης: 12.30
Σε σχέση με άλλους κοινωνικοοικονομικούς και πολιτικούς θεσμούς, συλλογικές δράσεις και κοινωνικά κινήματα διαθέτουν και διαχειρίζονται μορφές ισχύος που, αν και προσδιορίζονται δυσκολότερα, δεν είναι γι’ αυτό και λιγότερο πραγματικές. Για την ακρίβεια αποτελούν πολιτικά φαινόμενα κατεξοχήν πολιτικά που ερήμην τους δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί το –θεσμικό– πολιτικό σύμπαν και οι μετεξελίξεις του. Εντάσσοντας τα κοινωνικά κινήματα εντός του ευρύτερου πεδίου της Συγκρουσιακής Πολιτικής, το μάθημα αποτελεί εισαγωγή στον προβληματισμό και τις διάφορες θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια για τη μελέτη τους. Γιατί και πότε οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τις ρουτίνες της καθημερινής ζωής για να εμπλακούν στις αβεβαιότητες της συλλογικής δράσης; Αν θεωρήσουμε πως η υλική στέρηση και η δυναμική προώθησης συλλογικών συμφερόντων αποτελούν βασική προϋπόθεση για την εκδήλωση συλλογικής δράσης, αρκούν αυτοί οι παράγοντες για
Ώρα έναρξης: 12.30
Σε σχέση με άλλους κοινωνικοοικονομικούς και πολιτικούς θεσμούς, συλλογικές δράσεις και κοινωνικά κινήματα διαθέτουν και διαχειρίζονται μορφές ισχύος που, αν και προσδιορίζονται δυσκολότερα, δεν είναι γι’ αυτό και λιγότερο πραγματικές. Για την ακρίβεια αποτελούν πολιτικά φαινόμενα κατεξοχήν πολιτικά που ερήμην τους δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί το –θεσμικό– πολιτικό σύμπαν και οι μετεξελίξεις του. Εντάσσοντας τα κοινωνικά κινήματα εντός του ευρύτερου πεδίου της Συγκρουσιακής Πολιτικής, το μάθημα αποτελεί εισαγωγή στον προβληματισμό και τις διάφορες θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια για τη μελέτη τους. Γιατί και πότε οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τις ρουτίνες της καθημερινής ζωής για να εμπλακούν στις αβεβαιότητες της συλλογικής δράσης; Αν θεωρήσουμε πως η υλική στέρηση και η δυναμική προώθησης συλλογικών συμφερόντων αποτελούν βασική προϋπόθεση για την εκδήλωση συλλογικής δράσης, αρκούν αυτοί οι παράγοντες για
Βασικό εγχειρίδιο του μαθήματος είναι το DellaPorta, D., M. Diani (2010) Κοινωνικά κινήματα: μια εισαγωγή (Πρόλογος-επιμέλεια Σ. Ι. Σεφεριάδης), Αθήνα: Κριτική -εφεξής Κοινωνικά κινήματα.
Πυκνή, υπερ-κειμενική σύνοψη του πεδίου (με όρους «γνωστικού κολάζ») γίνεται σε άρθρο του διδάσκοντος στο ειδικό αφιέρωμα της Ελληνικής Επιθεώρησης Πολιτικής Επιστήμης:
►Σεφεριάδης, Σ. Ι. (2006) «Συγκρουσιακή πολιτική, συλλογική δράση, κοινωνικά κινήματα: μια αποτύπωση», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 27, Μάιος, σ. 7-42 –εφεξής , Σεφεριάδης
Φοιτητές και φοιτήτριες μπορούν επίσης να συμβουλεύονται επωφελώς το Tilly, C. (2004) Κοινωνικά κινήματα 1768-2004, Αθήνα: Σαββάλας [303.484 TIL Αντ: 1].
Χρήσιμο είναι επίσης το βιβλίο του διδάσκοντος Το κόκκινο νήμα μιας δεκαετίας: αναλύσεις και κείμενα στα χρόνια της κρίσης, Αθήνα: Τόπος 2017, που περιλαμβάνει όψεις διερεύνησης του κινηματικού φαινομένου στα χρόνια της κρίσης, ενώ ειδική χρήση θα γίνει ακόμη από το βιβλίο του Στις διαδρομές της ιστοριογραφίας: κριτική επισκόπηση από το πρίσμα της κοινωνικής επιστήμης, Αθήνα: Θεμέλιο-Ιστορική Βιβλιοθήκη, 2014
Πολλές και πυκνές αναφορές στη σχέση κομμάτων-κινημάτων γίνονται στο βιβλίο του διδάσκοντα Λαϊκισμός, Δημοκρατία, Αριστερά: η πρόκληση της μεθόδου, Αθήνα: Τόπος. Για μια σύνοψη των βασικών θεματικών (στα αγγλικά), βλ. ‘“Populism” as deceptive invocations of the popular: a political approach’, in Charalambous G. and Ioannou G. (eds.) Left Radicalism and Populism in Europe: Parties and Social Movements, London, Routledge, σσ. 223-256.
Η σελίδα του βιβλίου εδώ.
Συναφώς και το πιο πρόσφατο Για την πολιτική που διαορφώνει. Εργατικό κίνημα και κράτος, Αθήνα: Τόπος, 2023.
Η σελίδα του βιβλίου εδώ.
Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές καλούνται επίσης να παρακολουθούν την ιστοσελίδα του Εργαστηρίου Συγκρουσιακής Πολιτικής. Υπάρχει εκεί πλειάδα κειμένων, καθώς και το πρόγραμμα των εισηγήσεων του διαρκούς σεμιναρίου που διεξάγεται -βρείτε το εδώ. Βίντεο εισηγήσεων και σχολιασμού αναρτάται στο κανάλι του Εργαστηρίου στο YouTube.
Στον προσωπικό ιστότοπο του διδάσκοντος http://seferiadescv.blogspot.gr/ βρίσκεται επίσης αναρτημένος ο μεγάλος όγκος των συναφών του δημοσιεύσεων:
- «Κόμματα και κινήματα χωρίς την πολιτική; Το μοντέλο του κόμματος καρτέλ υπό το φως της εμπειρίας ΣΥΡΙΖΑ», στο Σερντεδάκις, Ν., Σ. Τομπάζος (επιμ.) Όψεις της ελληνικής κρίσης: συγκρουσιακός κύκλος διαμαρτυρίας και θεσμικές εκβάσεις, Αθήνα: Gutenberg, 2018, σσ. 178-221
- «Ριζοσπαστική δημοκρατία και κοινωνικά κινήματα», στο Σ. Ι. Σεφεριάδης (επιμ.) Η δημοκρατική λειτουργία σε καμπή: προκλήσεις και απειλές στον πρώιμο 21ο αιώνα, Αθήνα: Νήσος, 2014, σσ. 381-410
- (με τον Hank Johnston) ‘The Dynamics of Violent Protest: Emotions, Repression and Disruptive Deficit’, Εισαγωγή στο S. Seferiades, H. Johnston (επιμ.) Violent Protest, Contentious Politics, and the Neoliberal State, Farnham, Surrey/Burlington, VT: Ashgate, 2012, σσ. 3-18
- (με την Loukia Kotronaki) ‘Along the pathways of rage: the time-space of an uprising’, στο S. Seferiades, H. Johnston (επιμ.) Violent Protest, Contentious Politics, and the Neoliberal State, Farnham, Surrey/Burlington, VT: Ashgate, 2012, σσ. 157-170
- «Οι συλλογικές δράσεις ως εστία μελέτης του πολιτικού: συντεταγμένες για μια συμπεριληπτική πολιτική κοινωνιολογία», Πρόλογος στο dellaPorta, D., Diani, M., Κοινωνικά κινήματα. Μια εισαγωγή (ελληνική έκδοση του Social Movements. An Introduction, Oxford: Blackwell Publishing), Αθήνα: Κριτική, 2010, σσ. 11-23
- ‘1968 as an Epistemological Catalyst: Contentious Politics and Antinomies in the Study of Social Movements’, Historein, 9, 2009, σσ. 101-115
- «Έννοιες και θεωρία: ένα σχόλιο για τη συμβολή του κλάδου της Συγκρουσιακής Πολιτικής στη μελέτη των κοινωνικών κινημάτων», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, 30, Νοέμβριος 2007, σσ. 32-42
- «Η ‘θετική ευρετική’ της Συγκρουσιακής Πολιτικής και κάποιες καταβολές της: πώς διαβάζουμε τη θεωρία;»Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 35, Ιούλιος 2010, σσ. 5-18
- «‘Περιβάλλον’, κοινωνικά κινήματα και οι τρεις μέριμνες της Συγκρουσιακής Πολιτικής», Πρόλογος στο Κούση, M., Tilly C. (επιμ.) Οικονομικές και πολιτικές συγκρούσεις σε συγκριτική προοπτική Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο, 2008, σσ. 13-30, 395-401
- «Κινηματικές συλλογικές δράσεις και δημοκρατία: ένα μακροσκοπικό υπόδειγμα», Διάπλους, τχ 25, Μάιος 2008, σσ. 49-52
- «Διεθνισμός: εννοιολογήσεις για το σύγχρονο συνδικαλισμό» στο Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα,Εργασία και πολιτική: συνδικαλισμός και οργάνωση συμφερόντων στην Ελλάδα (1974-2004), Αθήνα: Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, 2007 σσ. 446-462
- «Σοσιαλδημοκρατικές στρατηγικές στον 20ό αιώνα: επισημάνσεις για μια πολιτική κοινωνιολογία», στο Ηλίας Κατσούλης (επιμ.), Η «Νέα» σοσιαλδημοκρατία: περιεχόμενα πολιτικής, θεσμοί, οργανωτικές δομές,, Αθήνα: Ι. Σιδέρης, 2002, σσ. 77-112.
- «Περιπέτειες του ‘πολιτικού’: μια μεταθεωρητική περιήγηση’, εισαγωγή στο Σ. Σεφεριάδης, Πολιτική χωρίς αναγωγισμούς: σχεσιακές διαδρομές στην ιστορική Σοσιαλδημοκρατία, την ευρωπαϊκή ανεργία, και το ελληνικό εργατικό κίνημα, Αθήνα: Τόπος (υπό επεξεργασία).
- Working-Class Movements (1780s-1930s): A European Macro-Historical Analytical Framework and a Greek Case-Study, 2 τόμοι, Νέα Υόρκη: Columbia University/UMI 1998 [331.8094 ΣΕΦ]
Για την κρίση στην Ελλάδα και διεθνώς:
Με ελληνική εστία:
- «Για τη συγκρότηση της εργατικής τάξης στην Ελλάδα (1870-1936): μερικοί προβληματισμοί πάνω σε ένα παλιό θέμα», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 6, Νοέμβριος 1995, σσ. 9-78
- «Η κρυφή γοητεία της ιδεολογίας: αντι-θεωρητισμός και εκλεκτικισμός στη μελέτη του εργατικού κινήματος», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 8, Νοέμβριος 1996, σσ. 191-217
- ‘Small Rural Ownership, Subsistence Agriculture and Peasant Protest in InterwarGreece: the Agrarian Question Recast’, Journal of Modern Greek Studies, τομ. 17, τχ. 2, Οκτώβριος 1999, σσ. 277-323
- ‘The Coercive Impulse: Policing Labour in Interwar Greece’, Journal of Contemporary History, 40: 1, Ιανουάριος 2005, σσ. 55-78
- «Διεκδικητικό κίνημα και πολιτική: Ο ελληνικός συνδικαλισμός πριν τη δικτατορία (1962-1967)», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 12, Νοέμβριος 1998, σσ. 5-34
- «Ο άδηλος ρόλος των συλλογικών δράσεων στην ελληνική καθεστωτική αλλαγή (1974). Προκαταρκτικές σκέψεις για το Πολυτεχνείο», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 36, Δεκέμβριος 2010, σσ. 119-133
- ‘Unemployment, Informalization, and Trade-Union Decline in Greece: Questioning Analytical and Prescriptive Orthodoxies’, Southern European Society and Politics, τομ.4, τχ. 3, 1999, σσ.60-89
Η διττή φύση της πολιτικής, και η Συγκρουσιακή Πολιτική ως κλάδος της σύγχρονης πολιτικής κοινωνιολογίας. στο πλαίσιο της συγκριτικής πολιτικής και η έννοια του κοινωνικού κινήματος. Ορισμοί, αναλυτικός προσδιορισμός του αντικειμένου και παρουσίαση των βασικών αναλυτικών παραδόσεων στη μελέτη του: Μαρξ, Λένιν, Γκράμσι –συλλογική συμπεριφορά, ορθολογιστική επιλογή, πολιτισμικές προσεγγίσεις.
►Μελετήστε: Κοινωνικά Κινήματα, σσ. 11-23 και Κεφάλαιο 1· Σεφεριάδης, σσ. 7-10. Επίσης, τα Σεφεριάδης,
- ‘1968 as an Epistemological Catalyst’,
- «Έννοιες και θεωρία», σσ. 34-42,
- «Η ‘θετική ευρετική’ της Συγκρουσιακής Πολιτικής» και
- «‘Περιβάλλον’, κοινωνικά κινήματα και οι τρεις μέριμνες της Συγκρουσιακής Πολιτικής»
Τα τέσσερα τελευταία (που είναι διαθέσιμα ηλεκτρονικά) αφορούν την υπόσταση του κλάδου συνολικά και έχουν συνάφεια για τις επεξεργασίες του μαθήματος καθ’ όλο το εξάμηνο…
Πότε και πώς έγινε δυνατό να συνδυαστούν οι στρατηγικοί, οργανωτικοί, και αξιακοί πόροι που οδήγησαν στη μετάβαση από την απλή διαμαρτυρία στο κοινωνικό κίνημα; Ποιες ανακατατάξεις στην οργάνωση της κοινωνίας και του κράτους την επέτρεψαν; Τι είναι και πώς αναδύθηκε το σύγχρονο παραδειγματικό ρεπερτόριο συλλογικής δράσης και πώς αντιδιαστέλλεται με το παραδοσιακό; Πώς η κοινωνική αλλαγή επηρεάζει τα χαρακτηριστικά των κοινωνικών κινημάτων. Ειδική αναφορά στην ιστορική κοινωνιολογία του εργατικού κινήματος.
►Μελετήστε: Σεφεριάδης, σσ. 10-12· Κοινωνικά Κινήματα, Κεφάλαιο 2
Δεν είναι υπερβολή να υποστηριχθεί ότι το εργατικό κίνημα αποτελεί τη μήτρα του νεωτερικού ρεπερτορίου δράσης. Επιδιώκειται η επαρκής εννοιολόηγηση και η θεωρητικα ενσυνείδητη μακροσκοπική ματιά για την κατανόηση της υφής και της αναπτυξιακής τροχιάς του εργατικού κινήματος σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης, από την ανάδυσή του κατά το 19ο αιώνα μέχρι το Μεσοπόλεμο στον οποίο δίνεται ιδιαίτερη έμφαση. Η περίοδος αυτή αποτελεί δραματικά επίκαιρο καλειδοσκόπιο ελέγχου της κινηματικής θεωρίας αλλά και άντλησης συμπερασμάτων για την παρούσα –εξίσου κρισιακή– περίοδο. Επιδιώκεται εννοιολόγηση της φύσης και των αναπτυξιακών τροχιών των εργατικών κινημάτων και δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο της πολιτικής διαμεσολάβησης.
►Μελετήστε/διατρέξτε: Seferiades, Working-Class Movements (1780s-1930s), vol. 1
Πότε μπορούμε να ισχυριστούμε ότι έχουμε πράγματι εξηγήσει ένα κοινωνικό φαινόμενο; Το ερώτημα μπορεί να ακούγεται εύκολο, όμως επισταμένη διερεύνησή του αποκαλύπτει απροσδόκητες πολυπλοκότητες. Διερεύνηση των απαντήσεων που έχουν δοθεί και προσπάθεια αντιστοίχισής τους με τις διαθέσιμες μορφές κοινωνικής επιστήμης (κοινωνικο-επιστημονικές οντολογίες) –δομισμός, ορθολογική επιλογή, φαινομενολογία, και η σχεσιακή προσέγγιση.
►Μελετήστε: Σεφεριάδης, Στις διαδρομές της ιστοριογραφίας…, σσ. 66-84
Η δομή των πολιτικών ευκαιριών ως παράγοντας που προκαλεί την ανάδυση κοινωνικών κινημάτων. Ποιες είναι οι διαστάσεις που την αποτελούν; Εξετάζονται οι επιδράσεις της διεύρυνσης της πολιτικής συμμετοχής, των κρίσεων και διασπάσεων στο εσωτερικό του Κράτους, και της εμφάνισης κινηματικών συμμάχων με σημαντικούς οργανωτικούς πόρους. Ποια η σημασία και οι μορφές της κρατικής καταστολής;
►Μελετήστε: Σεφεριάδης. σσ. 12-18· Κοινωνικά κινήματα, Κεφάλαιο 8
Βία, παρεμπόδιση, σύμβαση. Ποια τα χαρακτηριστικά της κάθε μιας μορφής, τι εξηγεί την εμφάνισή τους και που οφείλεται η μετάβαση από τη μια στην άλλη μορφή;
►Μελετήστε: Σεφεριάδης, σσ. 18-23· Κοινωνικά κινήματα, Κεφάλαιο 7
Η σημασία της αξιακών αναφορών (και της γενικότερης διαδικασίας της διαχείρισης συμβόλων) ως πόρος για την ανάπτυξη κοινωνικών κινημάτων. Συλλογικές ταυτότητες και μετεξέλιξή τους υπό την επήρεια κύκλων διαμαρτυρίας.
►Μελετήστε: Σεφεριάδης, σσ. 23-27· Κοινωνικά Κινήματα, Κεφάλαια 3 και 4
«Σοσιαλδημοκρατικός» δρόμος, «αναρχικός» δρόμος και όρια. Η τυραννίες της γραφειοκρατικοποίησης και της πλήρους αποκέντρωσης. Οι σύγχρονη πρόκληση των δικτύων: υπέρβαση ή old wine in new bottles?
►Μελετήστε: Σεφεριάδης, σσ. 27-30· Κοινωνικά Κινήματα, Κεφάλαια 5 και 6· Σεφεριάδης, «Ριζοσπαστική δημοκρατία και κοινωνικά κινήματα»
Τα κοινωνικά κινήματα σε δράση. Τι είναι ο «συγκρουσιακός κύκλος», πώς προκαλείται, πώς επιδρά στους πολιτικούς θεσμούς, και πώς μπαίνει σε ύφεση; Είναι η έκβαση αυτή αναπόδραστη; Ποιος ο ρόλος της πολιτικής διαμεσολάβησης;
►Μελετήστε: Σεφεριάδης, σσ. 30-33· Κοινωνικά Κινήματα, Κεφάλαιο 7
Ποιες είναι και πού οφείλονται οι διαφορές των αποτελεσμάτων των κινημάτων; Πότε και πώς επιτυγχάνουν, γιατί και αποτυγχάνουν; Ποιο είναι το καταλληλότερο χρονικό μέτρο αποτίμησης των επιδράσεών τους, και τι μας λέει αυτό για τη συνολική αποτίμηση των φαινομένων της συγκρουσιακής πολιτικής;
►Μελετήστε: Σεφεριάδης, σσ. 33-34· Σεφεριάδης, «Κινηματικές συλλογικές δράσεις και δημοκρατία: ένα μακροσκοπικό υπόδειγμα»
Ποιο τοπίο διαμορφώνει η κρίση (σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης) στις διεκδικητικές πρακτικές των ανθρώπων; Η γενικευμένη «υποχώρηση της εντοπιότητας» αποτελεί κινηματική απειλή ή ευκαιρία; Τι ακριβώς μπορεί να σημαίνει «διεθνισμός» σήμερα, και τι διαφορετικές σημασίες προσλαμβάνει ανάλογα με την ταυτότητα των διεκδικητών;
►Μελετήστε: Σεφεριάδης σσ. 35-38· Κοινωνικά Κινήματα, Κεφάλαιο 9· Seferiades, ‘Greece at a Crossroads: Roots, Dilemmas, Prospects’·Σεφεριάδης, «Διεθνισμός: εννοιολογήσεις για το σύγχρονο συνδικαλισμό»· Διατρέξτε επίσης, Σεφεριάδης, Το κόκκινο νήμα μιας δεκαετίας
Η πολιτική διαμεσολάβηση εύλογα αναγνωρίζεται ως κρίσιμος αιτιώδης μηχανισμός για την επεξήγηση της ανάδυσης και της πορείας των κινημάτων. Όμως το ακριβές της περιεχόμενο σπάνια διερευνάται. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το ερευνητικό κενό, πώς βοηθά η θεωρία των κομμάτων προς την κατεύθυνση αυτή, και πώς –αντιστρόφως– η κινηματική θεωρία μπορεί να φωτίσει προβληματικές περιοχές του μοντέλου του «κόμματος καρτέλ»;
►Μελετήστε: Σεφεριάδης, «Κόμματα και κινήματα χωρίς την πολιτική; Το μοντέλο του κόμματος καρτέλ υπό το φως της εμπειρίας ΣΥΡΙΖΑ»
Η ‒στις μέρες μας επιθετική‒ επανάκαμψη του «λαϊκισμού» αποτελεί μια από τις σπάνιες εκείνες περιστάσεις στον βίο των κοινωνικών επιστημών όπου εξειδικευμένες έννοιες και θεωρητικά σχήματα καταφέρνουν να διαχυθούν στη δημόσια σφαίρα. Το φαινόμενο δεν είναι ασφαλώς τυχαίο, δεν είναι όμως και ευτυχές. Η έννοια βαρύνεται με χτυπητές μεθοδολογικές ανεπάρκειες και ανομολόγητες κανονιστικές, ευθέως ιδεολογικές επιδιώξεις που, καθώς παραμένουν αδιευκρίνιστες, απειλούν τη σύγχρονη πολιτική κοινωνιολογία (και ασφαλώς τη Συγκρουσιακή Πολιτική) με γνωστική παλινδρόμηση. Η παράδοση εξετάζει τη σχέση των υφιστάμενων εννοιολογήσεων με το αξιακό τους υπόβαθρο, τις αποτιμά ως προς το ερευνητικό τους σθένος, και προβαίνει σε ανασύσταση
►Μελετήστε: Seferiades, ‘“Populism” as deceptive invocations of the popular: a political approach’
