Φιλοσοφία τῆς ἱστορίας (σεμινάριο) (110485)

Αυτό που μπορεί να ονομασθεί δεύτερη γένεση της ιστορίας χαρακτηρίζεται από την διεύρυνση του πεδίου μελέτης και αιτιολόγησης της ιστορικής έρευνας –θα φθάσει να αγκαλιάζει, πέρα από την πολιτική και τον πόλεμο, την οικονομία και σταδιακά όλες τις όψεις του ανθρώπινου φαινομένου– και από την είσοδο ιστορικών ερωτημάτων σε επιστήμες ώς τότε ξένες στην ιστορία. Συνοδεύεται από την εμφάνιση της φιλοσοφίας της ιστορίας, με την ανάδειξη της «προόδου» σε εργαλείο ανάγνωσης του ιστορικού γίγνεσθαι, τον ιη΄ αιώνα. Η ιστορική αφήγηση ορίζεται ως αναδρομική έκθεση της προόδου από την άγνοια και τη δουλεία στη γνώση και την ελευθερία. Το ζήτημα είναι αν η πρόοδος αποτελεί δογματική βεβαίωση για την πραγματικότητα ή εργαλείο προσέγγισής της, όπως φαίνεται να υποστηρίζουν ο Καντ (I. Kant, 1724-1804) αλλά και ο Έγελος (Hegel, 1770-1831). Προϋπόθεση είναι εδώ ότι η ιστορία αφηγείται την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Ως εξήγηση δεν προέχει πια η αναγωγή σε ψυχικές διεργασίες και αρετές αλλά η σχέση προϋποθέσεων-αποτελεσμάτων με πρότυπο την τεχνική πρόοδο. Ο κίνδυνος είναι η διολίσθηση στην εσχατολογία.